Umumiy fizikа kursining «Оptikа» bo`limidаn lаbоrаtоriya ishlаrini bаjаrish uchun uslubiy ko`rsаtmа

Kitob "Optika" bo'limidan laboratoriya ishlarini bajarish uchun uslubiy ko'rsatma bo'lib, O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi Muqimiy nomidagi Qo'qon Davlat Pedagogika Instituti tomonidan nashr etilgan. U "Fizika va astronomiya" yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan. Kitobda spektroskop shkalasini darajalash, bug' va gazlarning nurlanish spektrlarini o'rganish kabi laboratoriya ishlarining nazariy asoslari va bajarish tartiblari keltirilgan. Shuningdek, kitobda spektroskopning tuzilishi va ishlash prinsiplari, spektrlarning turlari (tutash, chiziqli, yo'l-yo'l spektrlar) haqida ma'lumotlar berilgan.

Asosiy mavzular

• Spektrlar: Moddalarning nurlanishini ifodalovchi monoxromatik tebranishlar to'plami. Spektrlarning ko'rinishi modda holatiga va hossalariga bog'liq. Spektrlarning uchta asosiy turi: tutash, yo'l-yo'l va chiziqli spektrlar.
• Tutash spektrlar: Qattiq holatdagi modda nurlaydigan oq yorug'likni ifodalaydi. Ranglar ketma-ketligi bilan xarakterlanadi. Quyosh spektri misol bo'la oladi.
• Chiziqli spektrlar: Bir-biridan keng qorong'u yo'llar bilan ajralgan rangli chiziqlar to'plami. Atomar holatdagi gaz va bug'larning uyg'ongan atomlari nurlaydi.
• Yo'l-yo'l spektrlar: Guruh-guruh bo'lib joylashgan spectral chiziqlardan tashkil topgan. Molekulyar holatdagi gaz va bug'larning uyg'ongan molekulalari nurlaydi.
• Spektroskop: Spektrlarni kuzatish uchun ishlatiladigan asbob. Asosiy qismlari: kollimator, prizma va ko'rish trubasi.
• Spektroskop shkalasini darajalash: Neon lampa yordamida amalga oshiriladi. Neon lampaning ma'lum to'lqin uzunlikdagi nurlanish chiziqlari orqali shkala bo'limlarining qiymati aniqlanadi.
• Yutilish spektri: Tutash spektr beruvchi manba nurlayotgan yorug'lik siyraklangan gaz yoki bug' orqali o'tkazilsa, nurlanishning tutash spektrida shu gazning nurlanish spektrini xarakterlovchi chiziqlarga mos keluvchi qora chiziqlar paydo bo'ladi.