Turkistonda Rossiya imperiyasi mustamlaka tizimi
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan nashr etilgan bo'lib, unda O'zbekiston tarixi, xususan tashqi siyosat va diplomatiyasini o'rganish muhim ahamiyatga ega ekanligi yoritilgan. Kitobda O'zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning fikrlari keltirilgan hamda yosh tarixchilar oldidagi vazifalar ko'rsatilgan. X asr Yevropa tarixida asosiy o'rin egallab, uning siyosiy xaritasi shakllanishida muhim davr hisoblanadi. X asr va XI asr boshlarida Yevropa siyosiy xaritasida Germaniya davlati tarixida chuqur iz qoldirgan Muqaddas Rim imperiyasi tashkil topdi va o'z taraqqiyot yo'lini davom ettirdi. Bunday dabdabali nom olgan imperiyaning tashkil topishida Saksoniya gersogligi boshida turgan Genrix I (919-936) va Otton I (936-973) larning xizmatlari beqiyosdir. X - asrda Germaniya davlati ko'plab qo'shni davlatlar bilan munosabatlari va voqealari tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Muqaddas Rim imperiyasining tashkil topishi negizlari: X-asr Yevropa tarixida asosiy o'rinni egallaydi: U Yevropa siyosiy xaritasi shakllanishida hal qiluvchi bosqich, hamda uning hududlarida feodal siyosiy ta'lumot tarqalish davri hisoblanadi. Aynan X-asr va XI-asr boshlarida Yevropa siyosiy tizimi jihatlari shakllandi va davlat tuzilishi tarixiy sahnasiga qit'a tarixida katta rol o'ynagan davlatlar chiqishdi. Karolinglar sulolasining zaifligi markaziy boshqaruvining inqrozida va gersogliklarning siyosiy ahamiyatini kuchayishida sezildi. Qirol hokimiyati asosiy gersogliklar- Bavariya va Saksoniya bilan kurash olib borishga qurbi yetmadi. Feodallashuv jarayoni hukmron sinf orasida kuchlar nisbatini kuchayishi bilan birga kechdi.
- Otton I ning Muqaddas Rim imperiyasini tashkil etishi: Mamlakat ichki birlashuvi va Saksoniyaning xalqaro ahamiyati kuchayishidagi yo'nalishini Genrixning vorisi- Otton I (936-972)davom ettirdi. Qirollik toji kiyish marosimi uchun Otton I gersoglar qasami va tartib-qoidalariga rioya qildi. Gersoglardan har biri ma'lum xizmat vazifalarini (marshal,kamerariya va hokozo)bajardilar. Otton I ning qirollikka saylanishi Aaxenda bo'lib o'tdi(936) va "Ottonni hamma kurishi mumkin bo'lgan va hammaga ko'rinarli bo'lgan". Ushbu bobda, Germaniya qirolligining Italiyaga hujumi va imperiya tuzilishini tushunish uchun omillar keltirilgan.
- Muqaddas Rim imperiyasi tarixining Liutprand Kremonskiy va Rosvita asarlarida aks ettirilishi: X asr tarixchilari ichida Liutprand o`z iste'dodi tasvirlagan voqealarining ahamiyati buyicha muhim o`rinni egallaydi. Liutprand asarlari uning tarjimai xoli uchun ham manba bo`lib hisoblanadi. Ulardan ma`lum bo`lishicha, u taxminan 920 yilda Paviyada aslzoda langobard oilasida dunyoga kelib Qirol Gugoning saroyida ajoyib klassik ta'lim oldi. Ushbu bobda Liutprand Ottonning diplomatiya va siyosiy topshiriqlarini bajargan voqealari yoritilgan. Shuningdek Rosvita va uning asarlari haqida ma'lumot berilgan.
- Otton III davrida Muqaddas Rim imperiyasi ahvoli: Mazkur bob, V. Gizebrextning “Nemis imperatorlari davri tarixi” asari asosida yoritilgan bo'lib unda Otton III davrida cherkov va davlat islohotlari rejalari haqida ma'lumot berilgan. O'sha vaqtda imperator hoyotining ahloqiy ta'sirini oshirmoq uchun shu davrda Fransiya va Italiyada joriy etilgan ruhoniylar va cherkov hayotiga oid islohotlar bilan yaqinroq tanishishi zarur edi. Germaniyadagi yepiskoplar siyosati sharqda keng missiyali siyosatga o'tish uchun papa sanksiyasiga ehtiyoj sezilishi bilan bog'liq holda kechdi.