Orta Aziya xalıqlarının’ erkin pikirliliginin’ sotsial-filosofiyalıq negizleri
Ushbu kitob O‘zbekiston va Markaziy Osiyo xalqlari tarixidagi erkin fikrlash an’analarini, diniy aqidaparastlikka qarshi kurashni, ilmiy va falsafiy qarashlarning rivojlanishini o‘rganadi. Kitobda erkin fikrlashning o‘ziga xos xususiyatlari, ijtimoiy-siyosiy ildizlari, shuningdek, mutafakkirlarning dunyoqarashlari tahlil etiladi. Asarda Al-Xorazmiy, Farobiy, Beruniy, Ibn Sino, Navoiy va boshqa mutafakkirlarning merosi orqali o‘zbek xalqining ma’naviy kamolotga intilishi, insonparvarlik ideallari va erkin fikrlashga sodiqligi ko‘rsatib beriladi.
Asosiy mavzular
- Erkin fikrlashning ijtimoiy-siyosiy ildizlari: Ushbu mavzu Markaziy Osiyo xalqlari orasida erkin fikrlashning shakllanishiga ta’sir etgan ijtimoiy-siyosiy omillarni, jumladan, feodalizmga qarshi norozilik harakatlari, diniy aqidaparastlikka qarshi kurash va milliy ozodlik harakatlarini o‘rganadi.
- Mutafakkirlar dunyoqarashida erkin fikrlash: Mazkur mavzu Al-Xorazmiy, Farobiy, Beruniy, Ibn Sino, Navoiy va boshqa Markaziy Osiyolik mutafakkirlarning dunyoqarashida erkin fikrlashning o‘rni va ahamiyatini tahlil qiladi. Ularning asarlarida diniy dogmalarga qarshi tanqidiy yondashuv, aql-zakovatni ulug‘lash va insonparvarlik ideallari qanday aks etganligi ko'rsatiladi.
- Tasavvuf va erkin fikrlash: Ushbu mavzu tasavvufning erkin fikrlashga ta’siri, sufiy shayxlarning zohidlilik va dunyodan voz kechish g‘oyalari, inson kamoloti, aql va ilmni ulug‘lash kabi qarashlari orqali erkin fikrlashning namoyon bo‘lishi tahlil etiladi.
- Navoiy ijodida erkin fikrlash: Alisher Navoiyning adabiy merosida erkin fikrlash g‘oyalari, ideal jamiyat konsepsiyasi, ilm-ma’rifatni ulug‘lash, adolatparvarlik va insonparvarlik ideallari yoritiladi.