Зилзилани олдиндан башорот қилиш ва зилзила вақтида аҳолининг ҳаракат қилиши
Ushbu taqdimot zilzila xavfini oldindan aniqlash, zilzila sodir bo'lganda to'g'ri harakat qilish, aholini muhofaza qilish choralari, zilzila oqibatlarini bartaraf etish kabi masalalarga bag'ishlangan. Taqdimotda zilzilaning kelib chiqishi, zilzila o'choqlari, zilzila kuchini baholash, turli hududlardagi zilzila xavfi darajasi, aholining zilzila vaqtida va undan keyingi harakatlari, shuningdek, foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Zilzilani oldindan bashorat qilish: Zilzilalarni oldindan aytib berish sohasidagi kuzatish ishlari, uzoq va qisqa muddatli prognozlar, zilzila darakchilari (magnit, elektr gravitaion maydonlar o'zgarishi, ionosfera qatlamidagi o'zgarishlar va boshqalar), seysmik rayonlashtirish xaritalari.
- Yer qimirlaganda aholini muhofaza qilish choralari: Binodan chiqish yo'llarini oldindan belgilash, xavfsiz joylarni aniqlash, uyda gaz, elektr, suvni o'chirish yo'llarini bilish, keksalar, nogironlar va bolalar xavfsizligini ta'minlash, mebellarni mahkamlash, xavfli buyumlarni joylashtirish, zinapoyalarni to'sib qo'ymaslik, tibbiy yordam ko'rsatish, qo'shnilar bilan hamkorlik qilish.
- Kuchli yer silkinishi vaqtida harakatlar: Vahimaga tushmaslik, osoyishtalikni saqlash, liftlardan foydalanmaslik, oyna va devorlardan uzoqroq turish, derazadan sakramaslik, gavjum joylarda ehtiyotkorlik, odamlarga yordam berish.
- Yer qimirlaganidan so'ng harakatlar: Binolarning holatini tekshirish, jabrlanganlarga yordam berish, o'choqlarni o'chirish, ehtiyotkorlik.
- O'zbekiston hududiy seysmik xaritasi: O'zbekiston hududidagi zilzila xavfi darajasi, zilzila kuchi ballarda.