Fizik va kolloid kimyo
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim muassasalari talabalari uchun mo'ljallangan "Fizik va kolloid kimyo" fanidan ma'ruzalar matni. U kimyo-texnologiya, biotexnologiya va oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi yo'nalishlari bo'yicha ta'lim olayotgan bakalavrlar uchun fanni o'zlashtirishda dasturiy material bo'lib xizmat qiladi.
Asosiy mavzular
- Kimyoviy termodinamika: Ushbu bo'limda termodinamikaning asosiy qonunlari, issiqlik effektlari, Gess qonuni, Kirxgof qonuni kabi muhim tushunchalar yoritilgan. Kimyoviy jarayonlarning energetik xususiyatlari va ularning temperatura bilan bog'liqligi o'rganiladi.
- Termodinamikaning II qonuni. Entropiya: Qaytar va qaytmas jarayonlar, termodinamikaning II qonuni mohiyati, entropiya tushunchasi, uning turli jarayonlardagi o'zgarishi, termodinamik ehtimollik va Boltzman tenglamasi kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
- Termodinamik potentsiallar. Gibbs-Helmholtz tenglamasi: Izolirlanmagan sistemalarda mezonlar, Gibbs va Gelmgolts energiyalari, ularning xususiyatlari va kimyoviy jarayonlardagi ahamiyati, Gibbs-Gelmgolts tenglamasi va uning tadbiqlari o'rganiladi.
- Kimyoviy potentsial. Entropiyaning statistik tabiati. Bolцman tenglamasi: Kimyoviy potentsial tushunchasi, uning termodinamik muvozanatdagi roli, entropiyaning statistik talqini, Bolцman tenglamasi va uning qo'llanilishi masalalari yoritilgan.
- Kimyoviy muvozanat. Muvozanat konstanta ifodalari. Izoterma, izobara tenglamalari: Kimyoviy muvozanat holati, muvozanat konstantasi, unga ta'sir etuvchi omillar, izoterma va izobara tenglamalari, ularning kimyoviy jarayonlarni tahlil qilishdagi ahamiyati ko'rsatilgan.
- Kimyoviy reaktsiyalar muvozanat konstantasini xisoblash: Muvozanat konstantasini tajriba orqali aniqlash usullari, termodinamikaning III qonuni, entropiyaning absolyut qiymatlari, muvozanat konstantalarini xisoblash usullari bayon etilgan.
- Eritmalar termodinamikasi: Eritmalarning asosiy tushunchalari, xossalari, parцial mol kattaliklar, ideal va real eritmalar, suyultirilgan eritmalar xossalari, qaynash va muzlash temperaturalari, osmotik bosim kabi masalalar ko'rilgan.
- Fazalararo muvozanat: Fazalararo muvozanat tushunchasi, muvozanatning umumiy sharti, fazalar qoidasi, bir komponentli sistemalar va Klauzius-Klayperon tenglamasi kabi fundamental masalalar yoritilgan.
- Eruvchanlik muammolari: Gazlarning, suyuqliklarning va qattiq moddalarning suyuqliklarda erishi, taqsimlanish qonuni, ekstraцiya, azeotrop aralashmalar va ularni ajratish, suyuqliklarning o'zaro erishi kabi amaliy ahamiyatga ega bo'lgan masalalar ko'rib chiqilgan.
- Binar suyuqlik sistemalar: Binar suyuqlik sistemalarning xususiyatlari, Konovalov va Vrevskiy qonunlari, suyuqliklarni xaydash usullari batafsil bayon etilgan.
- Ikki bir xil ionli tuzlarning suyuqlikda erishi: Ikki bir xil ionli tuzlarning suyuqlikda erish xususiyatlari va ularning diagrammalari, bu diagrammalarning amaliy ahamiyati ko'rsatilgan.
- Elektrokimyo: Elektrokimyo, elektrolit eritmalar, elektrolitik dissotsilanish, ionlararo muvozanat, elektr o'tkazuvchanlik, turlari, ionlarning harakatchanligi, elektroliz kabi muhim tushunchalar va qonuniyatlar o'rganilgan.
- Kimyoviy kinetika: Kimyoviy kinetika, reaktsiya tezligi, reaktsiyalarni kinetik sinflash, oddiy va murakkab reaktsiyalar, kataliz kabi masalalar batafsil yoritilgan.