Stаtistik fizikа vа tеrmоdinаmikа asoslari
Kitob "Statistik fizika va termodinamika asoslari" O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Navoiy Davlat Pedagogika Instituti talabalari uchun mo'ljallangan. Kitobda statistik fizika va termodinamikaning asosiy tushunchalari, qonunlari va usullari batafsil yoritilgan. Shuningdek, turli agregat holatlaridagi makroskopik sistemalarning fizik xossalari termodinamik va statistik metodlar yordamida tadqiq etiladi.
Asosiy mavzular
- Termodinamikaning asosiy qonunlari: Termodinamikaning birinchi, ikkinchi va uchinchi qonunlari, ularning ta'riflari va qo'llanilishi batafsil tahlil qilinadi. Entropiya, Gibbs energiyasi va Gelmgolts energiyasi kabi termodinamik potentsiallar ko'rib chiqiladi. Past temperaturalarni olish usullari yoritiladi.
- Statistik taqsimotlar: Maksvell, Boltsman, Boze-Eynshteyn va Fermi-Dirak taqsimotlari, ularning xususiyatlari va qo'llanilish sohalari batafsil bayon etiladi. Kvant statistikalari, klassik statistika bilan taqqoslanadi. Energiyaning teng taqsimoti qonuni va uning mikroholatlar bilan bog'liqligi o'rganiladi.
- Real gazlar va suyuqliklar: Real gazlar holat tenglamalari, Van-der-Vaals tenglamasi va uning xususiyatlari tahlil qilinadi. Suyuqliklar tuzilishi va xossalari, sirt tarangligi va kapillyar hodisalar ko'rib chiqiladi. Fazaviy o'tishlar va ularning termodinamikasi yoritiladi.
- Fluktuatsiyalar va Broun harakati: Termodinamik parametrlar fluktuatsiyalari, ularning sabablari va xususiyatlari o'rganiladi. Broun harakati, diffuziya va yopishqoqlik hodisalari statistik nuqtai nazardan tahlil qilinadi. Fluktuatsion-dissipatsion teorema va uning ahamiyati ko'rsatiladi.
- Qattiq jismlar issiqlik sig'imi: Qattiq jismlarning issiqlik sig'imi klassik va kvant nazariyalar asosida tushuntiriladi. Eynshteyn va Debay modellari, ularning afzalliklari va kamchiliklari tahlil qilinadi. Fononlar va ularning issiqlik o'tkazuvchanlikdagi roli ko'rib chiqiladi.