Hayvonlar ekologiyasi

Ushbu kitob hayvonlar ekologiyasi faniga bag'ishlangan bo'lib, uning predmeti, vazifalari, asosiy tushunchalari, O'zbekistonda hayvonlar ekologiyasining o'rganilish tarixi, biosfera va organizmlarning muhit bilan o'zaro ta'siri, populatsiyalar, uyushmalar kabi masalalarini qamrab oladi.

Asosiy mavzular

Hayvonlar ekologiyasi fanining predmeti, tarkibi va vazifalari: Fan predmeti, mazmuni, o'rganish obyekti, fan tarkibi, individlar, populyatsiyalar va uyushmalar ekologiyasi, boshqa zoologik fanlar bilan munosabatlari, vazifalari va ahamiyati.
O'zbekistonda hayvonlar ekologiyasining o'rganilishiga oid tarixiy ma'lumotlar: Respublika miqyosida hayvonlarning ekologik xususiyatlarini ilmiy nuqtai nazardan o'rganish ishlari tarixi va olimlarning faoliyati.
Biosfera. Organizmlar va muhitning o'zaro ta'sir etish qonuniyatlari: Yer sayyorasida tirik organizmlarning tarqalish chegaralari, tirik organizmlarning asosiy guruhlari, hayvonlarning turlar miqdori va tiplar bo'yicha taqsimlanishi, yashash muhiti va undagi omillar.
Muhitning o'zgaruvchanligi. Muhitning asosiy xususiyatlari va ularning organizmlarga ta'siri: Muhitning o'zgaruvchanligini ifodalovchi omillar, muhit omillarining xarakteri va uning asosiy guruhlari, muhit o'zgaruvchanligining asosiy shakllari, organizmlarda moddalar almashinuvining borishi va moddalarning sarf qilinishi, muhit omillarining organizmga ta'sir etish shakllari.
Hayvonlarning oziqlanishi va uning shakllari. Oziqa topish usullari: Hayvonlar geterotrof organizmlar ekanligi, hayvonlar konsumentlar sifatida turli pog'onalarga ajralishi, hayvonlarning oziqa topish usullari, oziqlanishi va oziq turiga binoan ixtisoslanishi.
Organizmda gazlar almashinuvi va uning ahamiyati. Hayvonlarda issiqlik almashinuvi: Turli guruh hayvonlar tanasida suvning miqdori va uning ahamiyati, hayvonlarning o'z tanasidagi suv va tuzlarni qabul qilish yo'llari, gidrobiontlarda suv-tuz almashinuvi, quruqlik hayvonlarida suv almashinuvi, hayvonlarning nafas olishida O2 ning ahamiyati, suv hayvonlarida gazlar almashinuvi, muhit harorati va issiqlik almashinuvining roli.
Biologik sikllar. Organizmlarga iqlimning ta'siri. Mavsumiy migratsiyalar: Hayvonlar organizmiga iqlimning ta'siri va hosil bo'ladigan jarayonlar, sutkalik sikllar, quruqlik hayvonlarining sutkalik migratsiyasi, mavsumiy sikllar, mavsumiy migratsiyalar va ularning kelib chiqish sabablari.
Turning ekologik sistema ekanligi. Turning strukturasi. Populyatsiya generatsiyalari: Tur populyatsiyalari va ularning shakllanish jarayonlari, ekologik populyasiya va uning yuzaga kelishi, geografik populyatsiya, populyatsiyalarning tarqalishi, populyatsiyalar tarkibi, individual rivojlanish jarayonida morfologik va ekologik o'zgarishlar, jinsiy guruhlar.
Biosenozlar. Ularning mahsuldorligi va o'zgarishlari: Biosenozni shakllantiruvchi asosiy bo'g'inlar, biosenozlarda turlarning o'zaro munosabatlari, tabiiy zonalar va ularning biosenozlari, biosenozlarning mavsumiy, sutkalik o'zgarishlari, biosenozlar mahsuldorligi.