Талап ҳәм усыныс теориясы. Базар теңсалмақлылығы
Ushbu matn iqtisodiy nazariya, talab va taklif nazariyasi hamda bozor muvozanatiga bag'ishlangan slaydlar to'plamidan iborat. Unda klassik iqtisodchilarning bozor muvozanati nazariyalari, Keynesning makroiqtisodiy modeli, investitsiyalar va jamg'armalar o'rtasidagi bog'liqlik, multiplikator effekti, talabga ta'sir etuvchi omillar, Engel qonuni kabi tushunchalar tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Klassik iqtisodchilarning bozor muvozanati nazariyasi: Klassik iqtisodchilarning fikricha, bozor to'liq bandlik sharoitida muvozanatga erishadi va ortiqcha ishlab chiqarish yoki talab yetishmasligi kuzatilmaydi. Narxlar, ish haqi va foiz stavkalari moslashuvchanligi orqali bozor o'z-o'zini tartibga soladi.
- Keynesning makroiqtisodiy modeli: Keynes bozor iqtisodiyoti to'liq bandlikni ta'minlay olmasligini ta'kidlaydi. Uning modelida jam совокупный talab va jam совокупный taklif o'rtasidagi nomutanosibliklar ishsizlik va inflyatsiyaga olib kelishi mumkin. Davlatning iqtisodiyotga aralashuvi orqali bu muammolarni hal qilish mumkin.
- Investitsiyalar va jamg'armalar: Investitsiyalar va jamg'armalar o'rtasidagi muvozanat bozor muvozanati uchun muhim ahamiyatga ega. Investitsiyalar talabni oshiradi, jamg'armalar esa taklifni. Ushbu ikki ko'rsatkich o'rtasidagi nomutanosibliklar iqtisodiy tebranishlarga olib kelishi mumkin.
- Multiplikator effekti: Multiplikator effekti avtonom xarajatlarning o'zgarishi jam совокупный daromadga nisbatan kattaroq ta'sir ko'rsatishini anglatadi. Masalan, davlat xarajatlarining oshishi jam совокупный talabni oshirib, iqtisodiy o'sishga turtki beradi.
- Talabga ta'sir etuvchi omillar: Talabga narxdan tashqari, iste'molchilarning didi, bozorda iste'molchilar soni, iste'molchilarning daromadlari, o'rinbosar tovarlarning narxlari va kelajakdagi narxlar va daromadlar haqidagi taxminlar kabi omillar ham ta'sir etadi.
- Engel qonuni: Engel qonuniga ko'ra, iste'molchining daromadi oshishi bilan oziq-ovqat mahsulotlariga bo'lgan xarajatlar ulushi kamayadi, boshqa tovarlar va xizmatlarga bo'lgan xarajatlar ulushi esa oshadi.