O’zbek xalq rivoyatlarini nemis tiliga tarjima qilishning lingvostilistik muammolari
Ushbu dissertatsiya Germaniyadagi o'zbekshunoslik tarixini, xususan o'zbek xalq rivoyatlarini nemis tiliga tarjima qilish va bu sohada olib borilgan ilmiy ishlarni o'rganishga bag'ishlangan. Unda Germaniyada o'zbek tili va adabiyotini o'rganish tarixi, nemis va o'zbek olimlarining o'zaro adabiy aloqalari, tarjima uslublari va lingvostilistik muammolari tahlil qilinadi. Shuningdek, Oybek Ostonov tarjimalari misolida nemis tiliga o'girilgan rivoyatlarning lingvistik xususiyatlari ko'rib chiqiladi. Asosiy maqsad tarjima nazariyasi va amaliyotiga hissa qo'shish, o'zbek adabiyotini jahon miqyosida tanitish va tarjima sohasidagi muammolarni aniqlashdan iboratdir.
Asosiy mavzular
- Germaniyadagi o'zbekshunoslik tarixi: O'zbek adabiyotiga qiziqish XVI asrda boshlangan va hozirgi kunga qadar davom etmoqda. Gumbold va Mayns universitetlarida o'zbek tili o'rganilib, ilmiy izlanishlar olib borilmoqda. Hermann Vamberi, Zigrid Klaynmihel, Ingeborg Baldauf kabi olimlarning faoliyati muhim ahamiyatga ega.
- O'zbek-nemis adabiy aloqalari: Aloqalar XVI asrdan boshlangan bo'lib, XIX asrda rivojlangan. O'zbek adabiyoti namunalari, jumladan "O'g'iznoma", "Muhabbatnoma" kabi asarlar nemis tiliga o'girilgan.
- Tarjima nazariyasi va amaliyoti: Tarjima - bu bir tilda yaratilgan nutqiy ifodani boshqa til vositalari orqali qayta yaratish jarayoni. Tarjima jarayonida lingvostilistik masalalarni hal etish muhim ahamiyatga ega.
- Lingvostilistika va adabiyotshunoslik stilistikasi: Stilistika ikki yo'nalishga bo'linadi: lingvostilistika va adabiyotshunoslik stilistikasi. Ular orasidagi farqlarni anglash tarjima tahlili uchun muhim.
- Rivoyatlar tarjimasidagi tasviriy vositalar: Rivoyatlarda badiiylikka ortiqcha urg'u berilmasa ham, ularda frazeologik birliklar, so'z o'yinlari, o'xshatishlar kabi tasviriy vositalar mavjud. Tarjimon bu vositalarni to'g'ri yetkazishi zarur.
- Tarjimada transformatsiyalar: Tarjima jarayonida turli transformatsiyalar qo'llaniladi: qayta qurish, almashtirish, qo'shish, tushirib qoldirish. Ularning maqsadi adekvatlikka erishishdir.
- Okkazionalizmlar tarjimasi: Okkazionalizmlar - bu muallif tomonidan yaratilgan yangi so'zlar. Ularni tarjima qilishda ham originallikni saqlab qolish muhim.