Матн прагматикаси
Ushbu kitob matn pragmatikasiga bag'ishlangan bo'lib, unda tilning inson nutqidagi roli, nutqiy faoliyatning asosiy tamoyillari, pragmatik munosabatlar va ularning ifodalanish usullari, gender xususiyatlari va tarjima masalalari kabi muhim mavzular ko'rib chiqiladi.
Asosiy mavzular
- Pragmatika tushunchasining hozirgi zamon talqini: Pragmatika tilshunoslikning insonning nutq faoliyatini o'rganishga yo'naltirilgan tarmog'i sifatida ta'riflanadi. Unda nutqning maqsad va mazmuni, og'zaki va yozma shakllarda ifodalanish usullari ko'rsatiladi.
- Pragmatik atamalar va tushunchalar talqini: Ushbu bobda konnotatsiya, kommunikativ maqsad, nutqiy harakat va boshqa pragmatik tushunchalarning mohiyati ochib beriladi. Lisoniy birliklarning keng kontekstda funktsiyalanishi nuqtai nazaridan yoritiladi.
- Nutq akti nazariyasi: Nutq akti nazariyasi insonning nutq orqali ta'sir etish qobiliyatini o'rganadi. Unda lokutiv, illokutiv va perlokutiv harakatlar tahlil qilinadi hamda pragmatik maqsad va harakatni ifodalash vositalari ko'rsatiladi.
- Pragmatik munosabatlarning ifodalanish turlari: Mavzuda sӯzlovchining объектга юналтирилган прагматик муносабатлари нуткда ва матнда тахлил килинади. Сӯзловчининг нуткий татикаси, нуткий фаолиятнинг турлари ёритилади.
- Pragmatik munosabatlarning gender belgilari: Ushbu mavzu genderning til va nutqdagi rolini, erkaklar va ayollar nutqidagi farqlarni, gender stereotiplarni va ularning pragmatik ifodalanishini o'rganadi.
- Leksik birliklar orqali ifodalanadigan konnotativ-pragmatik ma'no: Ushbu мавзуда коннотация тушунчаси, унинг лисоний бирликлардаги ифодаланиши ва прагматик аҳамияти кенг ёритилади.
- Frazeologizmlar semantikasidagi kognitiv-pragmatik axborot va ularni tushunish usullari: Фразеологик бирликларнинг маънолари ва таркибидаги прагматик маълумотлар тахлил этилади. Уларни тушуниш стратегиялари куриб чикилади.
- Pragmatik ma’zmunni implitsit(no verbal bevosita) ифодалаш воситалари: Мавзуда яширин маъноларни ифодалашнинг новербал ва лисоний усуллари тахлил этилади.
- Pragmatik mazmunning dektik vositalar orqali ifodalanishi: Мавзуда лисоний белгиларда шахс макон замон эмоционал холатларда ифодаланиши атрофлича ӯрганилади.
- Badiiy matn tarjimasining pragmatik aspektlari: Tarjimashunoslikda pragmatic muammolarini o'rganadi, asar maqsadining aдекват таржимасини ӯрганади