Макроиқтисодиёт бўйича маърузалар матни

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, makroiqtisodiyot fanining asosiy tushunchalari, nazariyalari va amaliy masalalarini qamrab oladi. Kitobda makroiqtisodiy beqarorlik, pul bozori, fiskal siyosat, valyuta kurslari va boshqa muhim mavzular batafsil yoritilgan. Kitobning maqsadi talabalarga makroiqtisodiy jarayonlarni tushunish va tahlil qilish ko'nikmalarini shakllantirishga yordam berishdir.

Asosiy mavzular

Makroiqtisodiyot fanining predmeti, obyekti va uning ahamiyati: Ushbu mavzuda makroiqtisodiyotning mikroiqtisodiyotdan farqi, predmeti, obyekti, boshqa iqtisodiy fanlar bilan aloqalari, ochiq va yopiq iqtisodiyot tushunchalari ko'rib chiqiladi. Resurslar, mahsulotlar, daromadlar va xarajatlarning doiraviy aylanishi tahlil qilinadi.
Asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlar va ularni hisoblash: Bu mavzuda makroiqtisodiy holatni aks ettiruvchi asosiy ko'rsatkichlar (YaMM, YaIM, MD), ularni hisoblash usullari, milli hisobchilik tizimidagi boshqa ko'rsatkichlar va ular o'rtasidagi nisbat, nominal va real YaMM kabi masalalar yoritiladi.
Makroiqtisodiy beqarorlik: Ushbu mavzu iqtisodiy davrlar va iqtisodiy tebranishlarning sabablari, mehnat bozori, ishsizlik tushunchasi, uning turlari, o'lchanishi va to'la bandlik, ishsizlikning iqtisodiy oqibatlari, inflyatsiyaning mohiyati, turlari va hisoblash usullari, inflyatsiya va ishsizlik (Fillips egri chizig'i) kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
AD-AS modeli: Bu mavzuda AD (aggregate demand) - AS (aggregate supply) modeli tushunchasi, AD egri chizig'i va unga ta'sir etuvchi omillar, AS egri chizig'i va unga ta'sir etuvchi omillar, AD-AS modellarida narxlar va milliy ishlab chiqarish real hajmining muvozanatli darajasi kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
Keyns makroiqtisodiy muvozanat nazariyasi: Ushbu mavzu klassik iqtisodchilarning iqtisodiy muvozanat nazariyasi, Keynsning iqtisodiy muvozanat nazariyasi, klassik iqtisodchilar va Keynschilarning iqtisodiy muvozanat nazariyalarida jami talab va uning o'zgarishi, Keynsning bandlik nazariyasi kabi masalalarni qamrab oladi.
Pul bozori: Ushbu mavzu pul tushunchasi, uning funksiyalari va pul agregatlari, pul taklifi va talabi nazariyasi, pul bozori, pul-kredit tizimi va pul multiplikatori kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
Bozo iqtisodiyotida Davlat: Ushbu mavzu davlatning iqtisodiy funksiyalari va uning bozor iqtisodiyoti rivojlanishiga aralashuvining zarurligi, davlat tomonidan yuritiladigan makroiqtisodiy siyosatlarning ko'rinishlari, resurslar va daromadlarni ijtimoiy manfaatlarni e'tiborga olgan holda qayta taqsimlash, davlatning iqtisodiyotga aralashuvi va uning o'sishi kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
Fiskal siyosat: Ushbu mavzu diskretsion fiskal siyosat, nodiskretsion fiskal siyosat, muammo, tanqid va murakkablashish, ochiq iqtisodiyotda fiskal siyosat kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
Pul-kredit siyosati va bank tizimi: Ushbu mavzu pul-kredit siyosatining maqsadi va turlari, davlat o'zining pul-kredit siyosatida nimalarga asoslanadi, banklar va ularning bozor iqtisodiyotidagi vazifalari, jahon bank tizimi rivojidagi yo'nalishlar kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
IS-LM modeli: Ushbu mavzu makroiqtisodiy muvozanat va unga erishish yo'llari, IS egri chizig'i va uning o'zgaruvchilari, LM egri chizig'i va uning o'zgaruvchilari, IS-LM modeli va undagi muvozanat kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
Iqtisodiy o'sish: Ushbu mavzu iqtisodiy o'sish tushunchasi, iqtisodiy o'sish ulchovi, potensial va haqiqiy daromad dinamikasi, iqtisodiy o'sishga ta'sir etuvchi omillar, iqtisodiy o'sish modellari kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
Xalqaro savdo nazariyasi: Ushbu mavzu xalqaro savdo rivojlanishining ahamiyati va uning asosiy ko'rinishlari, tashqi savdo kontraktlarini tuzish va ularning turlari kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
Savdo siyosati: Ushbu mavzu bojhona tariflari nazariyasi, bojhona tariflarini ishlab chiqaruvchilarga, iste'molchilarga va mamlakat aholisi turmush darajasiga ta'siri, tariflarni kullovchi hamda ularga qarshi fikrlar, import kvotalari va litsenziyalarini taqsimlash uslublari, demping va dempingga qarshi tadbirlar kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
Valyuta kursi: Ushbu mavzu valyuta kursi tushunchasi va valyuta ayirboshlash zaruriyati, valyuta bozori, valyuta kursini aniklovchi omillar, valyuta kursini aniklash kabi masalalarni o'z ichiga oladi.