“Ёш физиология ва гигиенаси” маърузалар матни
Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan nashr etilgan bo‘lib, Toshkent kimyo-texnologiya institutining “Kasb ta’limi” kafedrasi tomonidan ishlab chiqilgan. Kitobda yosh fiziologiyasining predmeti, O‘zbekistonda yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanining rivojlanish tarixi, irsiyat va muhit, oliy nerv faoliyatining yosh xususiyatlari, nafas olish organlari va ovoz apparatining yosh xususiyatlari va gigiyenasi kabi mavzular keng yoritilgan. Ushbu kitob bakalavriat ta’lim standartlariga moslashtirilgan va kasb ta’limi yo‘nalishi talabalariga mo‘ljallangan.
Asosiy mavzular
- Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanining mazmuni, ahamiyati va tarixi: Fanning predmeti, vazifalari, O‘zbekistonda fanining rivojlanish tarixi va salomatlik yili dasturlari.
- Bolalar o‘sishi va rivojlanishining umumiy qonuniyatlari: O‘sish va rivojlanish tushunchalari, ularning o‘zaro bog‘liqligi, akseleratsiya va uning sabablari, yosh davrlari.
- Irsiyat va muhit: Irsiyatning mohiyati, Mendel qonunlari, irsiy kasalliklar, irsiyat va muhitning o‘zaro ta’siri.
- Nerv sistemasining fiziologiyasi va uning yosh xususiyatlari: Nerv sistemasining tuzilishi, nerv tolalarining xususiyatlari, nerv markazlari, shartli va shartsiz reflekslar, ularning turlari va тормозланиши.
- Oliy nerv faoliyatining yosh xususiyatlari: Birinchi va ikkinchi signal sistemalari, олий нерв фаолиятининг tiplari, dinamik стереотип.
- Nerv sistemasining gigiyenasi: Charchash va o‘ta charchash, асаб buzulishi, uyqu va uyqu gigiyenasi.
- Ta'lim tarbiya ishlari gigiyenasi: Maktab yoshi, o'quv yili, dars gigiyenasi, o'quvchilar kun tartibi, mehnat ta'limi gigiyenasi.
- Sezgi organlarining yosh fiziologiyasi va gigiyenasi: Organizmf aoiiyatida sezgi organlarining roli, ko'rish va eshitish organi gigiyenasi.
- Ichki sekretsiya bezlarining funksiyasi va yosh hususiyatlari: Ichki sekretsiya bezlari haqida tushuncha, funksiyalari, qalqonsimon va jinsiy bezlar.
- Tayanch-harakat tizimining yosh hususiyatlari va gigiyenasi: Tayanch harakat tizimining ahamiyati, skelet va muskullar rivojlanishi.
- Ovqat qilish tizimining yosh hususiyatlari va ovqatlanish gigiyenasi: Ovqat hazm qilish tizimi, hazm qilish, moddalar almashinuvi, ovqatlanish gigiyenasi.
- Qon, qon aylanish organlarining yosh hususiyatlari: Organizmda qonning ahamiyati, qon va shaklli elementlar.
- Nafas olish organlari va ovoz apparatining yosh hususiyatlari va gigiyenasi: Nafas olish organlarining ahamiyati, gazlar almashinuvi, nafas olish gigiyenasi.
- Ayruv organlarining yosh hususiyatlari teri tuzilishi va funksiyalari: Ayruv organlar, siydik hosil bo'lish mexanizmi, terining tuzilishi va funksiyalari.