Giologiya

Ushbu kitob, O'zbekiston Respublikasida pedagog xodimlar malakasini oshirish uchun mo'ljallangan geologiya faniga oid ma'ruzalar to'plamidir. Unda geologiya fanining asoslari, Yerning tuzilishi, minerallar, tog' jinslari va geologik jarayonlar kabi mavzular yoritilgan.

Asosiy mavzular

Geologiya faniga kirish: Geologiya fanining mohiyati, rivojlanishi, boshqa fanlar bilan aloqasi, o'rganish ob'ektlari va konchilik sohasidagi ahamiyati haqida umumiy ma'lumotlar beriladi. Geologik bilimlar tarixiga nazar tashlanadi, Beruniy va Ibn Sinoning geologiyaga oid fikrlari yoritiladi. O'zbekistonlik va jahon olimlarining geologiya faniga qo'shgan hissasi ko'rsatib o'tiladi.
Yer haqida umumiy ma'lumotlar: Yerning shakli, tuzilishi, o'lchamlari, ichki tuzilishi, kimyoviy tarkibi va issiqlik rejimi haqida ma'lumotlar keltiriladi. Atmosfera, gidrosfera va litosferaning tuzilishi batafsil bayon etiladi. Yerning qatlamlari va ularning xususiyatlari ochib beriladi.
Minerallar va ularning xossalari: Minerallarning ta'rifi, turlari, xossalari (fizik va kimyoviy) va hosil bo'lish sharoitlari haqida ma'lumotlar beriladi. Moos shkalasi yordamida minerallarning qattiqligini aniqlash uslubi tushuntiriladi.
Minerallarning tasnifi va ruda konlari: Minerallarning zamonaviy tasnifi, jins hosil qiluvchi va ruda hosil qiluvchi minerallar haqida ma'lumotlar beriladi. Mineral sinflari (sulfidlar, oksidlar, karbonatlar va boshqalar) batafsil yoritiladi.
Geoxronologiya va geologik yosh: Yer yoshini aniqlash usullari (nisbiy va mutloq), geoxronologik jadval va uning mohiyati, Yerning geologik rivojlanish tarixi haqida ma'lumotlar beriladi. Arxey, proterozoy, paleozoy, mezozoy va kaynozoy eralari xarakteristikasi keltiriladi.
Geologik jarayonlar: Geologik jarayonlar turlari (ekzogen va endogen), nurash jarayonlari, shamol va oqar suvlarning geologik ishi, atmosferaning yer po'stiga ta'siri oqibatida sodir bo'ladigan jarayonlar haqida ma'lumot beriladi.
Dengiz, ko'l va botqoqliklarning geologik ishi: Dengiz, ko'l va botqoqliklarning geologik ishi, ularning shakllanishi va litosferaning satxini o'zlashtirishdagi ahamiyati haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Yer osti suvlari va muzliklarning geologik ishi: Yer osti suvlarining turlari, hosil bo'lishi va geologik ahamiyati, muzliklarning geologik ishi haqida ma'lumotlar beriladi.
Cho'kindi tog' jinslari: Cho'kindi tog' jinslarining hosil bo'lish jarayoni, turlari, mineral va konlari, insoniyat rivojlanishidagi o'rni haqida ma'lumotlar berilgan.
Endogen geologik jarayonlar: Endogen geologik jarayonlar, intruziv magmatizm, magma, uning tarkibi va mohiyati, vulkanlar, lavalar va ularning shakllanishi haqida ma'lumotlar berilgan.
Metamorfizm va metamorfik tog jinslari: Metamorfizm jarayoni, tiplari, zonalari va metamorfik tog jinslari haqida tushunchalar berilgan.
Geosinklinal va platforma viloyatlari: Geosinklinal va platforma viloyatlari ta'rifi va umumiy tuzilishi haqida ma'lumot beriladi.
Foydali qazilmalarni qidirish: Foydali qazilmalarni qidirish va razvedka qilishning asoslari, geologik hujjatlashtirish, qidirish usullari va vazifalari yoritilgan.