«Farmatsiya» fakul'tеti 2 kurs talabalari ucнun «organik kimyo» fanidan o`tkaziladigan laboratoriya ishlariga o'quv-uslubiy ko'rsatmalar
Ushbu kitob "Farmatsiya" fakulteti 2-kurs talabalari uchun mo'ljallangan "Organik kimyo" fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish bo'yicha uslubiy qo'llanma hisoblanadi. Unda organik birikmalarning tuzilishi, izomeriyasi, nomenklaturasi, reaktsion qobiliyati va ularning asosiy sinflari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Qo'llanma talabalarga laboratoriya ishlarini bajarishda, nazariy bilimlarni amaliyotda qo'llashda va fanni o'zlashtirishda yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Organik birikmalarning element analizi: Organik birikmalarning tarkibiy elementlarini (C, H, N, galogenlar) aniqlash usullari. Moddaning organik ekanligini isbotlash, uglerod va vodorodni aniqlash usullari.
- Organik birikmalarning tuzilishi, izomeriyasi va nomenklaturasi: Organik birikmalarning sinflari, tuzilish izomeriyasi (zanjir, holat, funktsional guruh bo'yicha) va fazoviy izomeriya. Nomenklatura turlari (tarixiy, ratsional, xalqaro o'rinbosarli, radikal-funktsional) va nomlash qoidalari.
- Kimyoviy bog'lar va atomlarning o'zaro ta'siri: Kimyoviy bog'larning turlari (qutbsiz, qutbli, koordinatsion kovalent, vodorod, semipolyar, ion bog'lar). Induktiv va mezomer effektlar. Elektronodonor va elektronoaktseptor o'rinbosarlar.
- Alkanlar va sikloalkanlar: Alkan va sikloalkanlarning tuzilishi, fazoviy izomeriyalari, kimyoviy xossalari. Radikal o'rin olish reaktsiya mexanizmi, konformatsiya, Numen proektsion formulalari. Alkanlarni galogenlash, nitrolash, sulfolash, oksidlanish reaktsiyalari.
- Alkenlarning reaktsion qobiliyati, elektrofil birikish reaktsiyalari: Alkenlarning nomenklaturasi, tuzilish va fazoviy izomeriyasi. Elektrofil birikish reaktsiyalari va reaktsiya mexanizmi. Markovnikov qoidasi va unga teskari birikish. Gidrogenlash, gidratlash reaktsiyalari. Oksidlanish reaktsiyalari.
- Alkin va alkadienlarning reaktsion qobiliyati, CH-kislotalik: Alkinlarning elektrofil birikish reaktsiyalari, gidratlanish reaktsiyalarida Eltekov qoidasi. CH-kislotalik, di- va trimerlanish reaktsiyalari. Konyugirlangan diyenlarning polimerlanish va Dils-Alder reaktsiyalari.
- Arenlarning reaktsion qobiliyati: Arenlarning tuzilishi, izomeriyasi va nomenklaturasi. Aromatiklik va aromatiklik mezonlari. Elektrofil o'rin olish reaktsiyalari (SE). O'rinbosarlarning elektrofil o'rin olish reaktsiyalari tezligiga ta'siri.
- Alifatik va aromatik uglevodorodlar: To'yingan, to'yinmagan uglevodorodlar, arenlar reaktsion qobiliyatining elektron, fazoviy tuzilish bilan bog'liqligi. Radikal o'rin olish (SR), elektrofil birikish (AE) mexanizmlari.