Shаhаrlаr gеоgrаfiyasi
Kitob O'zbekiston shaharlari geografiyasiga bag'ishlangan bo'lib, unda shaharlarning kelib chiqishi, rivojlanishi, funksiyalari, tasnifi, aglomeratsiyalari va rayonlashtirish masalalari ko'rib chiqiladi. Shuningdek, urbanizatsiya jarayonlari va ularning mintaqaviy xususiyatlariga ham alohida e'tibor qaratiladi.
Asosiy mavzular
- Shaharlar geografiyasi fanining ob'ekti va predmeti: Ushbu mavzuda shaharlar geografiyasi fanining asosiy tushunchalari, tadqiqot ob'ekti va predmeti, boshqa fanlar bilan aloqasi va tadqiqot metodlari ko'rib chiqiladi.
- Shaharlarni geografik o'rganish: Ushbu mavzuda shaharlarni o'rganish tartibi, tarixiy, genetik va funktsional turlari, ularning tabaqalanishi (klassifikasiyasi) va miqdoriy baholash usullari yoritiladi.
- Shaharlarning tarixiy shakllanishi va "Shahar" haqida tushuncha: Ushbu mavzuda shaharlarning kelib chiqishi, shahar tushunchasining mohiyati, turli davrlarda shaharlarning rivojlanish bosqichlari va xususiyatlari tahlil qilinadi.
- Shaxarlarning iqtisodiy geografik o'rni: Ushbu mavzuda shaharlarning iqtisodiy geografik o'rni, uning tarkibiy qismlari (transport, gidrogeografik, demogeografik va boshqalar), iqtisodiy geografik o'rinning turlari (makro, mezo, mikro) va ularning ahamiyati ko'rib chiqiladi.
- Shaxarlarning genetik tiplari: Ushbu mavzuda shaharlarning genetik tiplari, ularning kelib chiqishi va rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar, yangi va eski shaharlar tushunchasi va ularning xususiyatlari yoritiladi.
- Shaxarlarning funksional tiplari: Ushbu mavzuda shaharlarning funksional tiplari, ularning turlari (sanoat, transport, ilmiy, rekreasiya va boshqalar), ularning funksional tipologiyasi va ahamiyati tahlil qilinadi.
- Shaxarlar klassifikasiyasi: Ushbu mavzuda shaharlarning klassifikasiyasi, ularning katta-kichikligiga qarab turlarga bo'linishi, shahar turlari va ularning xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
- Shaxarlar aglomerasiyasi: Ushbu mavzuda shaharlar aglomerasiyasi, ularning vujudga kelish shartlari, turlari (monosentrik, polisentrik), tashqi qiyofasi, O'zbekistondagi aglomeratsiyalarning xususiyatlari va ularning shakllanish sxemasi yoritiladi.
- Hozirgi zamon urbanizasiyasi va uning mintaqaviy xususiyatlari: Ushbu mavzuda urbanizatsiya tushunchasi, uning ko'rsatkichlari, mamlakat iqtisodiyotining rivojlanganlik darajasi bilan aloqasi, O'zbekistondagi urbanizatsiyaning xususiyatlari va mintaqaviy jihatlari tahlil qilinadi.
- Rayon planirovkasi va Shaxarsozlik masalalari: Ushbu mavzuda rayon planirovkasi, uning vazifalari, ob'ektlari, rayonlashtirish bilan aloqasi, hududni loyihalashtirish sxemalari, Bosh planlar tuzish va ularning ahamiyati ko'rib chiqiladi.