O’zbek milliy qo’shiqlari va ularni o’rganish uslublari

Ushbu kitob o‘zbek milliy qo‘shiqchiligi, uning o‘ziga xos xususiyatlari, bolalarga qo‘shiq o‘rgatish metodikalari va vokal mashqlariga bag‘ishlangan. Qo‘llanma bolalar musiqa va san’at maktablari o‘qituvchilari va o‘quvchilari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, unda an’anaviy xonandalik bo‘limida o‘quvchi bolalar uchun sinflar bo‘yicha tanlanadigan musiqiy repertuar va metodik tavsiyalar jamlangan.

Asosiy mavzular

Nafas olish organlarining tuzilishi va tovush hosil qilishi: Nafas olish organlarining inson organizmidagi ahamiyati, tuzilishi, faoliyati va tovush hosil qilish jarayonidagi roli tushuntiriladi. Ovoz muskullarining taranglashishi va nafas bosimining tovush hosil bo‘lishidagi ahamiyati, shuningdek, og‘iz va burun bo‘shlig‘ining tovush sifatiga ta’siri ko‘rsatilgan.
Bolalar ovoz diapazoni: Bolalar ovoz diapazonining yoshga qarab o‘zgarishi, diapazonni aniqlash usullari va har bir sinf uchun mos diapazonlar keltirilgan. Mutasiya davrida ovoz bilan ishlash xususiyatlari va ehtiyot choralari bayon etilgan.
Bolalar ovoziga mos repertuar tanlash: O‘quvchilarning yoshi, jinsi va qobiliyatini hisobga olgan holda repertuar tanlashning ahamiyati, qo‘shiqlar mazmunining bolalar yoshiga mosligi, akademik vokal va milliy-an’anaviy ijrochilik uslublarining farqlari haqida ma’lumot berilgan. Sinfdan-sinfga o‘tishda repertuarning murakkablashib borishi lozimligi ta’kidlangan.
Ovoz sozlash mashqlari va uning qo'shiq ijrochiligidagi ahamiyati: Vokal ijrochiligida ovoz sozlash mashqlarining zarurligi, mashq turlari (gammalar, uchtovushliklar, vokalizlar) va ularning talaffuz bilan bog‘liq jihatlari, o‘zbek milliy-an’anaviy qo‘shiqlaridan mashq sifatida foydalanish usullari keltirilgan.
O'zbek qo'shiqchiligida doira ritmlari va qo'shiq ijrochiligining o'ziga xos uslublari: Doira usullarining xilma-xilligi, ularning qo'shiq ijrosidagi ahamiyati, mahalliy uslublar (Farg'ona-Toshkent, Samarqand-Buxoro, Xorazm) doira ijro etish uslublarining farqlari, qo'shiq ijro etishning professional va havaskorlik yo‘nalishlari, xonanda va xofizlardan talab qilinadigan mas’uliyatlar haqida ma’lumotlar berilgan.
Metodik tavsiyalar: Qo'shiq o'rganish jarayonida o'qituvchining e'tiborini qaratishi lozim bo'lgan jihatlar (matn talaffuzi, mazmunning ifodalanishi, ohanglar, doira usullari, dinamika, tezlik), ovoz muskullarini qizdirish, repertuarni murakkablashtirish, ustoz-shogird munosabatlari, ota-onalar bilan hamkorlik, zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish kabi masalalarga oid tavsiyalar berilgan.