Астраномия курси
Ushbu kitob astrofizika fanining asosiy tushunchalari, metodlari va zamonaviy tadqiqotlarini qamrab olgan O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim muassasalari talabalari uchun mo'ljallangan darslik hisoblanadi.
Asosiy mavzular
- Astrofizikaning predmeti va vazifalari: Ushbu mavzu astrofizika fanining astronomiya fanlari orasidagi o'rni, o'rganish ob'ektlari va maqsadlarini belgilaydi. Astrofizikaning asosiy vazifalari, xususan olis kosmik ob'ektlarning fizikaviy tabiati, tuzilishi va evolyutsiyasini tadqiq etish ko'rsatiladi.
- Nur qabul qilgichlar: Astronomik kuzatuvlarda qo'llaniladigan nur qabul qilgichlarning turlari, ularning asosiy xarakteristikalari, ishlash prinsiplari va qo'llanilish sohalari bayon etiladi. Jumladan, fotografik emulsiya, fotoelementlar, fotoelektron ko'paytirgichlar va boshqa zamonaviy detektorlar haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- Teleskoplar: Astronomik kuzatuvlar uchun ishlatiladigan teleskoplarning asosiy turlari – refraktorlar, reflektorlar va katadioptrik tizimlar ko'rib chiqiladi. Teleskoplarning asosiy xarakteristikalari, ularning afzalliklari va kamchiliklari tahlil qilinadi. Teleskoplarning optik tizimlari va ularning tuzilishi haqida ma'lumot beriladi.
- Astrofotometriya: Astrofotometriya fanining asosiy masalalari – osmon yoritqichlarining yorqinligini aniqlash usullari, jumladan vizual, fotografik va fotoelektrik astrofotometriya usullari bayon etiladi. Astrofotometrik o'lchashlarda qo'llaniladigan standartlar va ularga erishish usullari ko'rsatiladi. Astronomik kuzatuvlarda atmosferaning ta'siri alohida ajratib ko'rsatiladi.
- Kosmik astrofizik tekshirish asboblari: Kosmik astrofizika sohasida faoliyat yuritadigan teleskoplar, radiometrlar, rentgen va gamma teleskoplari va boshqa asboblar haqida. Kosmik kemalarda astronomik kuzatuvlar olib borishning texnik jihatlari.
- Spektral analiz: Spektral analizning asosiy tushunchalari va usullari – emissiya va yutilish spektrlari, spektral chiziqlarning kelib chiqishi va ularning xarakteristikalari. Turli spektral sinflarga mansub yulduzlarning spektrlari o'rganiladi.