Дисперс системаларнинг физик- кимёси. коллоид системаларни олиш ва уларнинг хоссалари.коллоид системаларнинг барқарорлиги.
Ushbu hujjat O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan nashr etilgan, Toshkent Davlat Stomatologiya Institutining Tibbiy va Biologik kimyo kafedrasi tomonidan tayyorlangan "Dispers sistemalarning fizik-kimyosi. Kolloid sistemalarni olish va ularning xossalari. Kolloid sistemalarning barqarorligi" nomli ma'ruza materialidir. Ma'ruza tibbiy kimyo fani doirasida kolloid sistemalarning asosiy tushunchalari, xossalari va ularning tibbiyotdagi ahamiyatini o'rganishga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Dispers sistemalar va ularning tasnifi: Dispers sistemalar, ularning turlari (molekulyar-ion, kolloid, dag'al dispers), dispers muhit va dispers faza tushunchalari, disperslanish darajasi, liofil va liofob zollar, gidrozollar, alkogollar va boshqalar haqida ma'lumotlar beriladi.
- Kolloid eritmalarni olish usullari: Disperslash (maydalash) va kondensatlanish (yiriklashtirish) usullari, mexanik maydalash, ultratovush ta'siri, kimyoviy reaksiyalar (oksidlanish-qaytarilish, almashinuv, gidroliz), erituvchini almashtirish usullari, stabilizatorlar qo'llash haqida tushunchalar beriladi.
- Kolloid eritmalarning xossalari: Molekulyar-kinetik xossalar (Braun harakati, diffuziya, osmotik bosim), optik xossalar (yorug'likni sochish, Faradey-Tyndal hodisasi), elektrokinetik xossalar (elektroforez, elektroosmos), zaryad hosil bo'lish mexanizmlari ko'rib chiqiladi.
- Kolloid sistemalarning barqarorligi va koagulyatsiya: Koagulyatsiya turlari (yashirin, aniq), koagulyatsiyaga ta'sir etuvchi omillar (elektrolitlar, harorat, mexanik ta'sir), Shul'tse-Gardi qoidasi, kolloid himoya, biopolimerlarning turg'unligini buzish, tuzlanish hodisasi, koatservatsiya haqida ma'lumotlar beriladi.
- Sirt faol moddalar (SFM): Sirt faol va sirt nofaol moddalar, ularning tasnifi, tuzilishi, micella hosil qilish, solyubilizatsiya, ko'pik hosil qilish xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
- Kolloid eritmalarning tibbiyotdagi ahamiyati: Biologik suyuqliklar (qon, limfa), dori vositalari (kollargol, protargol), oziq-ovqat mahsulotlari misolida kolloid sistemalarning ahamiyati, koagulyatsiya va peptizatsiyaning organizmdagi roli haqida ma'lumotlar beriladi.