Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит
Ushbu kitob, O'zbekiston Respublikasi oliy o'quv yurtlari uchun mo'ljallangan bo'lib, "Buxgalteriya hisobi, iqtisodiy tahlil va audit" fanidan ma'ruzalar matnlarini o'z ichiga oladi. Kitob, talabalarga fanni o'zlashtirishda yordam beradigan nazariy va amaliy materiallarni qamrab olgan.Undan tashqari, korxonalarning iqtisodiy, fuqarolik-huquqiy sohada yuz berayotgan jarayonlar va buxgalteriya hisobi bobida xalqaro miqyosda uyg'unlashtirish zaruriyatlari takozo etadi.
Asosiy mavzular
- Bozor iqtisodiyoti sharoitida xojalik xisobi xaqida tushuncha: Bozor iqtisodiyotida xojalik xisobining mohiyati, vazifalari, turlari, tamoyillari va islohot bosqichlari bayon etilgan. Xisob tizimining tuzilishi, birliklari va ularning o'lchov usullari ko'rsatilgan.
- Buxgalteriya xisobining predmeti, usuli, shakllari va registrlarida: Buxgalteriya hisobining predmeti, usullari (xujjatlashtirish, baholash, kalkulyatsiya, xisobvaraqlar tizimi, ikkilamchi yozuv, balans, xisobot) va shakllari, shuningdek registrlarining ahamiyati va turlari tahlil etilgan.
- Xujalik yurituvchi sub'ektlarda buxgalteriya xisobini tashkil kilish: O'zbekiston Respublikasi «Buxgalteriya hisobi to'g'risida»gi Qonuni va uning ahamiyati, buxgalteriya xisobi ishlarini tashkil etish, bosh buxgalterning huquq va burchlari hamda xisob yuritish siyosati ko'rib chiqilgan.
- Pul mablaglari va xisoblashish muomalalarini xisobga olish: Pul mablag'lari va xisoblashish muomalalarining xisobini yuritishning ahamiyati va vazifalari, kassa va bank operatsiyalari xisobi, valyuta operatsiyalari xisobi va bank kreditlari xisobi batafsil yoritilgan.
- Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarnixisobga olish: Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning turlari, baholash usullari, xarakatini xujjatlashtirish, amortizatsiya xisobi va xisobdan chiqarish tartibi ko'rsatilgan.
- Tovar moddiy zaxiralarnixisobga olish: Tovar moddiy zaxiralari tarkibi va turlari, ularni baholash usullari, xarakatini xujjatlashtirish, inventarizatsiya xisobi hamda xisobga olish tartibi batafsil yoritilgan.
- Mexnat va unga xaq to'lashni xisobga olish. 75.: Mexnat va ish xakini xisobga olishning mohiyati, ish xakini to'lash shakllari va tizimlari, xujjatlarni rasmiylashtirish, ish xakidan ajratma va to'lovlar xisobi hamda ish xak,i fondini tekshirish usullari ko'rib chiqilgan.
- Tayyor maxsulot (ishlar , xizmatlar) va uning sotilishini xisobga olish.: Tayyor maxsulot xisobi, baholash usullari, xarakatini xujjatlashtirish, xisobini sintetik va analitik xisobda yuritish hamda sotish xarajatlari xisobi batafsil bayon etilgan.
- Ishlab chikarilgan maxsulot (ish, xizmat)larning tannarxini kalkulyatsiya kilish tizimi: Ishlab chikarish xarajatlari xisobining maksadi va vazifalari, xarajatlarni turkumlash, xisobga oluvchi xisobvaraklar, dastlabki va yig'ma xisobi, turli mulk shakllarida tannarx xisoblash usullari va mexnatga xak tulash tartibi ko'rsatilgan.
- Foid(kapital)lar va moliyaviy natijalarni xisobga olish.: Kapital, rezervlar va taksimlanmagan foida, foidani turlari, ularni shakllanishi, korxona foidasi taxlili, reatabellika taxlili, moliyaviy xisobotni tekshirish kabilar xakida ma'lumotlar berilgan.
- Moliyaviy xisobot: Moliyaviy hisobotning mohiyati va ahamiyati,balans, moliyaviy natijalar turrisidagi xisobot,pul oqimlari tugrisidagi xisobot,xususiy kapital tugrisidagi hisobot kabi malumotlar keltirilgan
- Korxonalaf xujalik faoliyati taxlilining mazmuniva vazifalari: Korxona xujalik faoliyatini taxlil etish usullari, taxlilning maqsad va vazifalari,taxlil turlari batafsil yoritilgan.
- Maxsulot ishlab chikarish xarajatlari, davr xarajatlari, tayyor maxsulot va uning sotilishini auditi.: Xarajatlarni audit kilish usullari batafsil bayon etilgan