Тiл бiлiмiнiё негiздерi
Ushbu kitob tahlili turkiy tillar oilasining asosiy fonetik, leksik va grammatik xususiyatlarini, shuningdek, ularning o'zaro munosabatlarini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, umumiy tilshunoslik nazariyasini ochib beradi. Unda turkiy tillarning tasnifi, fonetik qonuniyatlari, so'z yasalishi, grammatik kategoriyalari va dialektal xususiyatlari kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Kitobda, shuningdek, turkiy tillar tarixi, ularning o'zaro ta'siri va boshqa tillar bilan aloqalari ham o'rganiladi.
Asosiy mavzular
- Tilshunoslik asoslari: Tilning mohiyati, vazifalari, ichki qonuniyatlari va tuzilishini o'rganish. Tilshunoslik fanining asosiy yo'nalishlari va uslublari, tilshunoslik fanining boshqa fanlar bilan aloqasi, jumladan, adabiyotshunoslik, falsafa va psixologiya bilan aloqalari haqida ma'lumot beradi. Unda tilning ichki tuzilishi va jamiyatdagi roli ko'rsatiladi.
- Leksikologiya: So'zning mohiyati, semantikasi, so'z birikmalari va frazeologizmlar haqida ma'lumot beradi. So'zning ma'noviy tuzilishi, so'z birikmalari va frazeologik birliklar, so'zlarning o'zaro munosabatlari va leksikografiya usullari ko'rib chiqiladi.
- Morfologiya: So'zning grammatik tuzilishi, morfemalar, so'z o'zgarishi va so'z turkumlari haqida ma'lumot beradi. Morfologik tahlil usullari, so'z turkumlarining grammatik xususiyatlari va so'z yasalish qonuniyatlari ko'rib chiqiladi.
- Sintaksis: So'z birikmalari va gaplarning tuzilishi, sintaktik aloqalar, gap bo'laklari va sintaktik tahlil usullari haqida ma'lumot beradi. So'z birikmalari va gaplarning tuzilishi, gap bo'laklarining o'zaro munosabatlari va sintaktik tahlil usullari ko'rib chiqiladi.
- Til tarixi va dialektologiyasi: Tilning kelib chiqishi, rivojlanishi va dialektal xususiyatlari haqida ma'lumot beradi. Til oilalari va tillarning tasnifi, tilning fonetik, leksik va grammatik o'zgarishlari, dialektal farqlar va ularning sabablari ko'rib chiqiladi.
- Yozuv tarixi: Yozuvning kelib chiqishi va rivojlanish bosqichlari, yozuv tizimlarining turlari va ularning xususiyatlari haqida ma'lumot beradi. Piktografik, ideografik, bo'g'inli va harfiy yozuvlar, ularning afzalliklari va kamchiliklari ko'rsatilgan.