Ona tili o`qitish metodlari

Ushbu taqdimot ona tili o'qitish metodlariga bag'ishlangan. Unda ta'lim metodlarining ta'riflari, tasniflari, turli olimlarning qarashlari va metodlarni tanlash mezonlari keltirilgan. Taqdimotda nofaol, faol va interfaol metodlar haqida ma'lumot berilgan, shuningdek, bilim manbaiga ko'ra ta'lim metodlari tasnifi, o'quvchi mustaqil faoliyatining o'sishiga ko'ra ta'lim metodlari tasnifi va o'quv maqsadlariga erishishda o'quvchi faoliyatini e'tiborga olgan holda ta'lim metodlari ajratiladi. Adabiyotlar ro'yxati va internet manbalari keltirilgan.

Asosiy mavzular

• Ta'lim metodlarining ta'riflari: Ta'lim metodi zamonaviy darajada o'quv-tarbiyaviy maqsadlarga erishishga yo'naltirilgan pedagog va o'quvchilarning o'zaro bog'liq faoliyat usullaridir. Ta'lim metodlari o'quv jarayonining murakkab tarkibiy unsuri bo'lib, o'qituvchi va o'quvchi faoliyatining barcha yo'nalishlarini yoritishga xizmat qiladi. Ta'lim metodlari deganda o'qituvchining o'rgatuvchanligi va o'quvchilarning o'quv materialini egallashga yo'naltirilgan turli didaktik masalalar echimini topishga oid o'quv-bilish faoliyatlarini tashkil etish usullari tushuniladi. Ta'lim metodi belgilangan maqsadga erishishni ta'minlovchi algoritm lashtirilgan, muayyan mazmunga ega xarakatlar tizimidir.
• Ta'lim metodlarining tasniflari: Ta'lim metodlari turli mezonlarga ko'ra tasniflanadi. Yu.K.Babanskiy ta'lim metodlarini pedagogik maqsadga ko'ra uch katta guruhga ajratadi: o'quvchilarning o'quv-biluv faoliyatini tashkil etish metodlari, o'quvchilarning o'quv-biluv faoliyatini rag'batlantirish metodlari va o'quvchilarning o'quv-biluv faoliyatini nazorat qilish metodlari. I.D.Zverev, M.I.Maxmutov, Ye.I. Perovskiy, Ye.YA. Golant kabi metodist olimlar ta'lim metodlarini o'qituvchi tomonidan amalga oshiriluvchi hatti-harakatlarni e'tiborga olgan holda uch guruhga ajratadilar: og'zaki bayon qilish metodlari, ko'rgazmalilik metodi va amaliy mashg'ulotlar.
• O'quv maqsadlariga erishishda ta'lim metodlari: O'quv maqsadlariga erishishda o'quvchi faoliyatini e'tiborga olgan holda ta'lim metodlari nofaol, faol va interfaol metodlarga ajratiladi. Nofaol metodlarda o'quvchi passiv ishtirok etadi, faol metodlarda o'quvchi aktiv ishtirok etadi, interfaol metodlarda o'quvchi boshqa o'quvchilar bilan hamkorlikda ishtirok etadi.
• Metodist H.Rustamovning ta'lim metodlari tasnifi: Metodist H.Rustamov bilimlarni olish manbaidan kelib chiqib, ona tili o'qitish metodlarini quyidagicha tasniflaydi: o'qituvchining bayoni, suhbat, til hodisalarini kuzatish va tahlil qilish, grammatik tahlil, mashq, darslik ustida ishlash, ko'rgazmali qurollardan foydalanish va sayohat.
• Ona tilidan ta'lim metodini tanlash: Ona tilidan ta'lim metodini tanlashda bir nechta omillarni e'tiborga olish kerak. Tanlanayotgan metod o'rganiladigan til materiali mazmuniga muvofiq kelishi, mavzuning murakkablik darajasi, o'rganilayotgan o'quv materiali yuzasidan o'quvchilarda ayrim tushunchalarning mavjudligi, o'quv materialining hajmi, ona tili ta'limining asosiy maqsadi va o'rganilishi ko'zda tutilgan mavzuning xususiy maqsadiga muvofiq kelishi, o'quvchilarning o'zlashtirishini mustaqil ishlash darajasini, yosh va shaxsiy xususiyatlarini ham hisobga olish kerak.