Асосий воситаларни таъмирлаш харажатлари ва уларнинг бухгалтерия ҳисоби.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasida korxonalarda asosiy vositalarni buxgalteriya hisobida yuritish tartibi, ularning ta'miri, harakati va moliyalashtirilishini o'rganishga bag'ishlangan. Kitobda asosiy vositalarni turkumlash, sintetik hisobini tashkil etish, ulardan foydalanish va ta'mirlash tartibi, ta'mirlash harajatlarini hisobga olish kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, asosiy vositalarni ta'mirlashni moliyalashtirish usullari ham yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Asosiy vositalarni turkumlarga ajratish tartibi: Asosiy vositalarni guruhlash mezonlari, xususan, ularning foydalanish muddati va maqsadiga ko'ra turkumlash. Ishlab chiqarishga taalluqli va taalluqli bo'lmagan asosiy vositalar, shuningdek, faoliyatda foydalanilayotgan, zaxirada turgan va ishdan chiqqan asosiy vositalar haqida ma'lumot berilgan. Asosiy vositalarni baholash usullari, dastlabki, sotish, tugatish, qoldiq va urnini qoplash qiymatlari tushuntirilgan.
- Buxgalteriya hisobida asosiy vositalarning sintetik hisobini tashkil qilish: Kapital qo'yilmalarni hisobga olish tartibi, 0700 va 0800 schyotlarining roli. Asosiy vositalar harakatini rasmiylashtirish uchun zarur bo'lgan hujjatlar (AV-1, AV-2, AV-3, AV-4a, AV-7, AV-8, AV-9) va ularning maqsadi. Sintetik hisob schyotlari (0100) va ularda asosiy vositalarning miqdori va harakatini aks ettirish.
- Xo'jalik yurituvchi sub'ektlarda asosiy vositalardan foydalanish va ularni ta'mirlash tartibi: Asosiy vositalarga inventar raqamlarini berish tartibi, inventar kartochkalarining (AV-6) ahamiyati va ularni yuritish tartibi. Asosiy vositalarning harakati (kirim, chiqim, ichki harakat) va buxgalteriya schyotlarida aks ettirilishi. Asosiy vositalarning ta'miri (joriy va kapital) va hisobga olish usullari (paydo bo'lishi bo'yicha va taqsimlash usuli) ko'rib chiqilgan.
- Asosiy vositalarni ta'mirlash harajatlarini hisobga olish: Ta'mirlash harajatlarining turlari (ishchi holatida saqlab turish, yaxshilash, qo'shimchalar kiritish, qayta ko'rish va boshqarish). Ta'mirlash harajatlarini hisobga olish usullari (paydo bo'lishi bo'yicha va taqsimlash usuli) va buxgalteriya o'tkazmalari. Ta'mirlash fondini tashkil etish va undan foydalanish tartibi.
- Xo'jalik sub'ektlarida asosiy vositalarning ta'mirlanishini moliyalashtirish: Asosiy vositalarni qayta o'rnatish, o'zgartirish va qayta qurish qiymatini hisobga olish. BXS (Buxgalteriya hisobi standarti) talablari asosida asosiy vositalarni qayta baholash tartibi. Asosiy vositalarni tugatish tartibi va buxgalteriya hisobida aks ettirilishi.