Ўсимликларнинг етиштириш шароитларига боғлиқ ҳолда фосфорни ўзлаштириш хусусиятлари
Ushbu kitob tuproqdagi fosfor birikmalarining o'simliklar tomonidan o'zlashtirilishiga bag'ishlangan bo'lib, unda o'simliklarning o'stirilish sharoitlari (jumladan, tuproq unumdorligi, o'g'itlash va boshqalar) ularning fosforni o'zlashtirish qobiliyatiga qanday ta'sir ko'rsatishi o'rganilgan. Kitobda ayniqsa dukkakli ekinlarning (soya, mosh, loviya) bu boradagi roli, ularning fosforni o'zlashtirishga yordam beruvchi xususiyatlari va tuproq mikroorganizmlari bilan o'zaro munosabatlari chuqur tahlil qilingan. Tadqiqot natijalari g'o'za kabi qishloq xo'jaligi ekinlarining hosildorligini oshirish, mineral o'g'itlardan foydalanishni optimallashtirish va tuproq unumdorligini yaxshilashga qaratilgan amaliy tavsiyalar bilan yakunlangan.
Asosiy mavzular
- Fosforning o'simliklar uchun ahamiyati va tuproqdagi holati: Ushbu mavzu tuproqdagi fosfor birikmalarining turlari (eriydigan va erimaydigan), ularning o'simliklar tomonidan o'zlashtirilish darajasi va fosforning o'simliklar o'sishi va rivojlanishidagi rolini tahlil qiladi. Shuningdek, tuproq unumdorligiga ta'sir etuvchi omillar va o'simliklarning fosforga bo'lgan ehtiyojini qondirish usullari ham ko'rib chiqiladi.
- Dukkakli ekinlarning fosforni o'zlashtirishdagi roli: Bu mavzu dukkakli ekinlarning tuproqdagi fosforni o'zlashtirish qobiliyatini oshirishdagi mexanizmlarini o'rganadi. Ularning ildiz tizimi tomonidan ajratiladigan organik kislotalarning fosfor birikmalarini parchalashdagi roli, tuproq mikroorganizmlari bilan o'zaro munosabatlari va g'o'za hosildorligiga ta'siri chuqur tahlil qilinadi.
- Tuproq mikroorganizmlarining faoliyati: Tuproqdagi mikroorganizmlarning, ayniqsa fosforni erituvchi bakteriyalarning fosfor birikmalarini o'zlashtiriladigan shaklga aylantirishdagi roli. Mikroorganizmlarning faoliyatiga ta'sir etuvchi omillar (tuproq pH, organik moddalar miqdori va boshqalar) va bu jarayonning o'simliklar uchun ahamiyati ko'rib chiqiladi.
- Fosfataza fermentining ahamiyati: Fosfataza fermentining tuproqdagi fosfor birikmalarini parchalashdagi katalitik roli va o'simliklarning fosfor bilan ta'minlanishidagi ahamiyati. Dukkakli ekinlar va mikroorganizmlar yordamida fosfataza faolligini oshirish imkoniyatlari o'rganiladi.
- G'o'za va dukkakli ekinlarni birgalikda ekishning afzalliklari: G'o'za va dukkakli ekinlarni birgalikda ekishning tuproq unumdorligiga, fosforning o'zlashtirilishiga va g'o'za hosildorligiga ta'siri tahlil qilinadi. Mineral o'g'itlardan foydalanishni kamaytirish va ekologik muvozanatni saqlash imkoniyatlari ko'rib chiqiladi.