“5140900”- Касб таълим Аграномия, Ветеринария ва Зоотехния йўналишининг 1 босқич талабалари учун “Ёш физиология ва гигиена” фанидан ўтказиладиган амалий- лаборатория машғулотлари учун услубий кўрсатмалар (ишланмалар)
Ushbu kitob veterinariya, zootehniya va qorako‘lchilik fakulteti talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, yosh fiziologiya va gigiena fanidan amaliy mashg‘ulotlarni o‘tkazish bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalarni o‘z ichiga oladi. Unda yosh fiziologiyasi fanini o‘rganish usullari, bosh miya yarim sharlari faoliyati, ko‘rish qobiliyatini aniqlash, endokrin bezlar faoliyati, yurak-qon tomir tizimi xususiyatlari, qon guruhlarini aniqlash, qon tarkibiy qismlari, nafas olish faoliyati, turli yoshdagi bolalar uchun ovqatlanish normasi va kun tartibini gigienik baholash kabi mavzular yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Yosh fiziologiya va gigiyena fanini tekshirish usullari: Fanni tekshirishning laboratoriya, antropometrik, tabiiy eksperiment va statistik usullari, ularning mohiyati va qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
- Bosh miya yarim sharlari po'stloq qavati faoliyatini o'rganish: Shartli reflekslar usuli, miya po'stlog'ini ta'sirlash, olib tashlash va bioto'klarni qayd etish usullari orqali bosh miya faoliyatini o'rganish yo'llari tushuntiriladi.
- Ko'zni ko'rish qobiliyatini aniqlash: Ko'rish o'tkirligini Головин jadvali yordamida aniqlash, ko'zni moslashuvi va ranglarni sezish kabi jihatlar yoritiladi.
- Endokrin bezlarini jinsiy etilishini o'rganish: Ichki sekretsiya bezlarining turlari (tashqi, ichki, aralash), ularning funktsiyalari va gormonlari haqida ma'lumot beriladi. Gipofiz, epifiz, qalqonsimon, qalqon oldi, ayrisimon, buyrak usti, jinsiy bezlar va me'da osti bezining roli tushuntiriladi.
- Yurak-qon tomirlar faoliyatini yoshga oid xususiyatlarini o'rganish. Odamlarda qon bosimini o'lchash usullarini o'rganish: Yurak va qon tomirlari faoliyatini tekshirish usullari (ko'zdan kechirish, palpatsiya, perkussiya, auskultatsiya, kardiografiya), qon bosimini o'lchash va ularga ta'sir etuvchi omillar yoritiladi.
- Odamlarda qon guruhlarini aniqlash: Qon guruhlari (AB0 tizimi), резус omil haqida ma'lumot beriladi. Qon quyish qoidalari va ahamiyati, qon guruhini aniqlash usullari tushuntiriladi.
- Qon tarkibini yoshga oid xususiyatlarini o'rganish: Qonning shaklli elementlari (eritrotsitlar, leykotsitlar) tuzilishi, funktsiyalari va miqdori, ularni sanash usullari yoritiladi.
- Tashqi nafas olish faoliyatini baholash (spirometriya). O'pkaning tiriklik havo sig'imini o'lchash: O'pkaning tiriklik sig'imi, nafas hajmi, qo'shimcha va rezerv havo haqida tushunchalar beriladi. Spirometriya yordamida o'pka sig'imini aniqlash usuli tushuntiriladi.
- Turli yoshdagi bolalar uchun ovqatlanish normasini tuzish: Oziq moddalar (oqsil, yog', uglevodlar), vitaminlar va minerallarga bo'lgan ehtiyoj yoshga qarab belgilanadi. Bolalarning ovqatlanish tartibi va ratsioni, oziq-ovqat mahsulotlarining miqdori ko'rsatiladi.
- Kun tartibini gigienik baholash: Kun tartibiga qo'yiladigan gigienik talablar, to'g'ri qad-qomatni shakllantirish va uni saqlash, maktablarda va o'quv yurtlarida kun tartibiga rioya qilish, aqliy va jismoniy mehnat gigienasi yoritiladi.