Муҳаммад Сиддиқ Залилий ҳаёти в ижодий мероси

Ushbu kitobda XVIII asrda yashab ijod etgan oʻzbek shoiri Muhammad Siddiq Zaliiliy hayoti va ijodiy merosi manbashunoslik va matnshunoslik nuqtai nazaridan tadqiq etiladi. Zaliiliyning hayoti, asarlari, qoʻlyozmalari, devonlari, taʼzkiralari va sheʼriy uslubi chuqur oʻrganilib, shoirning turkiy xalqlar adabiyotida tutgan oʻrni aniqlanadi. Kitobda Zaliiliyning lirik asarlari, dostonlari (ayniqsa, "Safornoma"), taʼzkiralari tahlil qilinib, ularning matniy xususiyatlari, mavzu koʻlami va badiiyati ochib beriladi.

Asosiy mavzular

Zaliiliy hayoti va ijodi manbalari: Zaliiliyning tarjimai holiga oid manbalar, shoirning asarlari (devonlari, "Safornoma"), taʼzkiralar ("Tazkirai Azizon", "Tazkirai Qayyumi"), xalq orasidagi rivoyatlar tahlili. Shoirning tugʻilgan yili, yashagan muhiti va ustozi haqidagi maʼlumotlar keltiriladi.
Zaliiliy asarlarining manbashunoslik tahlili: Shoir asarlarining qoʻlyozma manbalari (katta va kichik devonlar) va nashr etilgan nusxalari qiyosiy tahlil qilinadi. Qoʻlyozmalardagi matniy farqlar aniqlanib, shoir asarlarining ishonchli matnini tiklashga harakat qilinadi. Asarlarning qayerda saqlanayotgani va ularning tavsifi ham keltiriladi.
Zaliiliy lirikasi (qiyosiy tekstologik tahlil, mavzu koʻlami va badiiyati): Shoir lirik asarlarining mavzulari, gʻoyalari, badiiy xususiyatlari tahlil etiladi. Gʻazal va ruboiylarining qiyosiy tekstologik tahlili oʻtkaziladi, asarlarning matniy farqlari aniqlanadi. Shoirning ishqiy, ijtimoiy-axloqiy va maʼrifiy mavzudagi sheʼrlari tahlil qilinadi.
"Safornoma" dostoni tahlili: Zaliiliyning "Safornoma" dostoni syujeti, kompozitsiyasi va matniy xususiyatlari oʻrganiladi. Dostonda shoirning tasavvufiy qarashlari, dunyoqarashi va oʻz davri haqidagi fikrlari aks etgani ochib beriladi. Dostondagi matniy tafovutlar, jumladan, baytlarning tushib qolishi, soʻz va iboralarning farqi kabi masalalar tahlil etiladi.
Zaliiliy tazkiralarining tahlili: Shoirning "Tazkirai Chiltan" va "Tazkirai Xoja Muhammad Sharif Buzrukvor" tazkiralari oʻrganiladi. Ularning kompozitsion tuzilishi, diniy-tasavvufiy gʻoyalari va matniy xususiyatlari tahlil etiladi. Bu asarlar shoirning dunyoqarashi va ijodiy merosini tushunish uchun muhim manba ekani koʻrsatib beriladi.