Methodical working out for professor-teachers, scientific seekers, post graduates and senior course students of all faculties on English language
Ushbu kitob sociolingvistika fanining asosiy tushunchalari, predmeti, vazifalari, tarixiy rivojlanishi, tadqiqot usullari, tilning ijtimoiy hayotdagi o'rni, adabiy til, xalq og'zaki ijodi, dialektlar, ikki tillilik, diglossiya, hamda o'zbek tilining ijtimoiy-lisoniy xususiyatlari kabi masalalarni qamrab oladi. Kitob oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Sociolingvistikaning predmeti, maqsadi va vazifalari: Sociolingvistikaning fan sifatida shakllanishi, til va jamiyat o'rtasidagi munosabatlar, tilning ijtimoiy ahamiyatini o'rganish masalalari ko'rib chiqiladi.
- Sociolingvistika tarixi: Fanning rivojlanish bosqichlari, asosiy yo'nalishlari va muhim tadqiqotlar haqida ma'lumot beriladi.
- Sinxron va diaxron sociolingvistika: Til hodisalarini sinxron (muayyan vaqtdagi holat) va diaxron (vaqt o'tishi bilan) nuqtai nazardan o'rganishning farqlari va ahamiyati tahlil qilinadi.
- Adabiy til va jonli so'zlashuv tili: Adabiy tilning xususiyatlari, jonli so'zlashuv tilidan farqlari, ularning o'zaro ta'siri va ijtimoiy ahamiyati yoritiladi.
- Xalq og'zaki tili: Xalq og'zaki ijodining tildagi aks etishi, uning ijtimoiy va madaniy ahamiyati, adabiy tilga ta'siri o'rganiladi.
- Dialektal qatlam va uning sosial mohiyati: Dialektizmlarning ijtimoiy ahamiyati, ularning tilshunoslikdagi o'rni, hududiy va ijtimoiy tafovutlar bilan bog'liqligi tahlil qilinadi.
- Diglossiya. Tilning holati va vaziyati: Diglossiya (ikki tilning yoki til variantining mavjudligi) hodisasi, tilning ijtimoiy holati va vaziyatining sociolingvistik jihatlari ko'rib chiqiladi.
- Ikkita tillilik va uning social asoslari: Ikkita tillilik (bilingvizm) hodisasi, uning ijtimoiy sabablari, millatlararo munosabatlardagi o'rni va ahamiyati yoritiladi.
- Tilning funkcional tipologiyasi: Tilning ijtimoiy funktsiyalari, ularning tasnifi, tilning ijtimoiy hayotdagi o'rnini belgilashdagi ahamiyati ko'rib chiqiladi.
- Mustaqillik yillarida ijtimoiy lingvistika: O'zbekistonda mustaqillik yillarida sociolingvistikaning rivojlanishi, o'zbek tiliga davlat tili maqomining berilishi va bu sohadagi tadqiqotlar tahlil qilinadi.
- O’zbek muloqot xulqining ijtimoiy-lisoniy xususiyatlari: O’zbek muloqotining o’ziga xosligi, xususiyatlari o'rganiladi. Nutqda noverbal unsurlarning, uslubning qo’llanilishi tahlil qilinadi.