Технологик машина ва жихозлар
Ushbu kitob avtomatika fanining asosiy tushunchalari, tuzilishi, ishlash prinsiplari va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirishda qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi. Unda avtomatik boshqarish sistemalarining elementlari, ularning turlari va xususiyatlari batafsil yoritilgan. Kitob talabalarga va avtomatika sohasiga qiziquvchilarga mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Asosiy ta'riflar va tushunchalar: Avtomatika fanining mohiyati, vazifalari, rivojlanish tarixi va asosiy masalalari ko'rib chiqiladi.
- Avtomatik boshqarish sistemalari: Boshqariluvchi ob'ektlar, ta'sirlar, signallar va avtomatik boshqarish sistemalarining funksional elementlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- Datchiklar: Datchiklarning turlari, parametrlari va ularning ishlash prinsiplari, shuningdek, parametrik va generatorli datchiklar haqida ma'lumot beriladi.
- Kuchaytirgichlar: Kuchaytirgichlarning asosiy tushunchalari, turlari (magnitli, elektron, yarimo'tkazgichli) va ularning xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
- Rele: Rele turlari, ishlash prinsiplari, parametrlari (ishga tushish quvvati, boshqarish quvvati, qaytish quvvati, ishga tushish vaqti, ulanish imkoniyatlari) va ularning qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
- Kuchlanish stabilizatorlari: Kuchlanish stabilizatorlarining asosiy tushunchalari, turlari (parametrik, kompensatsion) va ularning ishlash prinsiplari ko'rib chiqiladi.
- Avtomatikaning topshirish va taqqoslash elementlari: Topshirish va taqqoslash qurilmalarining vazifalari, turlari (elektrik, elektromexanik, gidravlik, pnevmatik, analogli, raqamli) va ularning qo'llanilishi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- Ijrochi qurilmalar va rostlovchi organlar: Ijrochi qurilmalarning vazifalari, turlari (elektrik, pnevmatik, gidravlik) va ularning qo'llanilishi, shuningdek, rostlovchi organlar haqida ma'lumot beriladi.
- Avtomatik sistemalarni turkumlash: Avtomatik sistemalarni funktsiyalash algoritmi bo'yicha (stabillanuvchi, dasturli, izdan boruvchi), boshqarish algoritmi xarakteri bo'yicha (ochiq, yopiq) va muvozanat rejimdagi xususiyatlari bo'yicha (chiziqli, nochiziqli, adaptiv) turkumlash usullari ko'rib chiqiladi.
- ABS va uning elementlarini tadqiq qilish: ABSning funktsional sxemasi, avtomatika elementlarini matematik ifodalash va ABSni matematik ifodalash usullari keltirilgan.
- Tipaviy boshqariluvchi jarayonlar va texnik ob'ektlarni differentsial tenglamalari: Dinamik bo'g'inlar (inerciyasiz, inerciyali, differentsiallovchi, integrallovchi, tebranuvchi) va ularning differentsial tenglamalari bilan ifodalanishi ko'rib chiqiladi.
- Laplas almashtirishining xossalari: Operator tenglamalar, element va sistemalarning uzatish funktsiyalari, tipaviy bo'g'inlar, ularning operator tenglamalari va uzatish funktsiyalari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- ABSni strukturaviy sxemalari va ularni ekvivalent almashtirish usullari: Strukturaviy sxemalar, ularni ekvivalent almashtirish usullari (ketma-ket, parallel, teskari bog'lanish) ko'rib chiqiladi.
- Mantiqiy elementlar: Mantiqiy elementlar bajaradigan asosiy funktsiyalar (inkor, ko'paytirish, qo'shish), standart elementlardan tuzilgan mantiqiy boshqarish sxemalari va integral mikrosxemalar asosidagi mantiqiy qurilmalar haqida ma'lumot beriladi.
- Avtomatika qurilmalarining puxtaligi va iqtisodiy samaradorligi: Avtomatik tizimlarning ishonchliligi, avtomatlashtirishning iqtisodiy samaradorligi (mahsulot tannarxini kamaytirish, ishlab chiqarishni oshirish, sifatni yaxshilash) ko'rib chiqiladi.