Ha`zirgi qaraqalpaq tilinde seplikli konstruktsiyalardın` sinonimiyası
Kitobda hozirgi qoraqalpoq tilidagi kelishikli konstruksiyalarning o'zaro sinonim bo'lib kelishi, ularning sabablari, tirkovishli va tirkovishsiz kelishikli konstruksiyalar orasidagi sinonimiya hodisasi har tomonlama so'z etilgan. U hozirgi qoraqalpoq tilining grammatik qurilishini o'rganish, uning rivojlanish yo'nalishlarini ko'rsatish, so'z qo'llanishda grammatik formalardan o'rinli foydalanish, adabiy tilda stilistik tarmoqlarni belgilash uchun foydasini tiygizedi. Kitob ilimiy xizmatlarga, aspirant va doktorantlarga, magistr va studentlarga, litsey, kollej, maktab mug'allimlariga, shuningdek gazeta, jurnal xizmatkerlariga, jurnalistlarga arnalg'an.
Asosiy mavzular
- Kirish: Sinonimiya tushunchasi, uning tilshunoslikdagi o'rni va ahamiyati, leksik va grammatik sinonimiyaning o'zaro munosabati, sinonimlarni aniqlash kriteriyalari, sinonimlarning vazifalari (differensiatsiya va ten'lik xizmatlari), grammatik sinonimlarning o'ziga xos xususiyatlari.
- Tirkovishli va Tirkovishsiz Kelishik Konstruksiyalarning Sinonimiyasi: Tirkovishlarning ko'makchi so'z sifatidagi roli, ularning kelishik affikslari bilan munosabati, tirkovishli konstruksiyalarning turlari (baris, atav, shig'is kelishiklari bilan), tirkovishli konstruksiyalarda ma'no yaqinligi va almashinuv imkoniyatlari, ayrim tirkovishlarning o'zaro sinonimligi (masalan, haqqinda, tuwralı kabi).
- Tirkovishsiz Kelishikli Konstruksiyalarning Sinonimiyasi: Grammatik kelishiklar (iyelik, atav, tabis) va ken'islik kelishiklari (baris, orin, shig'is) sinonimiyasi, ularning grammatik va stilistik xususiyatlari, turli kelishiklar o'rnida bir xil ma'nolarni ifodalash imkoniyati, ayrim hollarda kelishik affikslarining tushib qolishi.
- Grammatikaliq, Ken'islik ha'm Kelislik Seplikli Konstruktsiyalardın' Sinonimiyasi: Sepliklerning grammatikaliq ha'm ken'islik seplikleri bo'lip ajiratılatug'ın, grammatik ha'm ken'islik ma'nilerin bir waqitta anlatıwı, kelishikli so'zlerdin' sinonim bolıp keliwi (iyelik hám tabis kelisliklerinin' barıs, shıg'ıs hám orın kelislikleri menen, ha'm kerisinshe), usı jag'daylardı analizlew ha'm misallarmen da'lillew.