Стилистика ва матн таҳлили
Ushbu kitob filologiya yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, stilistika fanining asosiy tushunchalari, usullari va yo'nalishlarini o'z ichiga oladi. Unda tilning ifoda imkoniyatlari, badiiy matnlarni tahlil qilish usullari, turli nutq uslublari va ularning xususiyatlari batafsil yoritilgan. Kitobda nazariy ma'lumotlar bilan bir qatorda, amaliy mashqlar va tahlil namunalarini ham topish mumkin.
Asosiy mavzular
- Stilistikaning predmeti va vazifalari: Stilistika tilshunoslikning bir bo'limi sifatida til vositalarining ifodaviyligi, emotsionalligi, obrazliligi va baholash nuqtai nazaridan o'rganadi. Stilistikaning asosiy vazifasi matnning ta'sirini, o'quvchi yoki tinglovchiga ta'sirini o'rganishdan iborat.
- Stilistika yo'nalishlari: Kitobda stilistika fanining asosiy yo'nalishlari, jumladan, funksional stilistika, dekodlash stilistikasi, individual stilistika va amaliy stilistika batafsil ko'rib chiqiladi. Har bir yo'nalishning o'ziga xos xususiyatlari va tadqiqot usullari tahlil qilinadi.
- Stilistik vositalar va ifoda usullari: Tilning ifoda usullari va stilistik vositalari fonetik, morfologik, leksik, frazeologik va sintaktik darajalarda ko'rib chiqiladi. Ularning matnning ta'sirini kuchaytirishdagi roli va ahamiyati misollar bilan tushuntiriladi.
- Funksional uslublar: Funksional uslublar turlari, xususan, badiiy uslub, publitsistik uslub, ilmiy uslub va rasmiy uslublar haqida ma'lumot beriladi. Ularning har birining o'ziga xos xususiyatlari va qo'llanilish sohalari yoritiladi.
- Nutq turlari: Og'zaki va yozma nutq turlari, ularning lingvistik xususiyatlari va o'zaro farqlari tahlil qilinadi. Har bir nutq turining o'ziga xos ifoda usullari va stilistik vositalari ko'rsatib o'tiladi.
- Leksik stilistik vositalar: Metafora, metonimiya, sinekdoxa, epithet, ironiya, oksimoron, giperbola, antonomasiya, pun va zevgma kabi leksik stilistik vositalarning ta'riflari, tuzilishi, semantikasi va funksiyalari batafsil tushuntiriladi.
- Leksik-sintaktik stilistik vositalar: O'xshatish, perifraz, antiteza, gradatsiya va nutqning ko'rinishlari kabi leksik-sintaktik stilistik vositalarning mohiyati, tuzilishi, semantikasi va funksiyalari misollar bilan yoritiladi.
- Tekstni talqin qilish: Badiiy tekstni talqin qilishning asosiy tamoyillari, usullari va bosqichlari ko'rib chiqiladi. Tekst kategoriyalari, kompozitsiyasi, badiiy detallari va stilistik vositalari tahlil qilinadi.