Avtomobil yo'llarini qidiruv va loyihalash ishlari
Ushbu kitob avtomobil yo'llarini loyihalash bo'yicha uslubiy qo'llanma bo'lib, O'zbekiston oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan. Qo'llanma yo'l qurilishi fakulteti talabalari uchun mo'ljallangan va avtomobil yo'llarini qidiruv va loyihalash ishlarini bajarishga oid. Unda yo'llarni texnik toifasini aniqlash, topografik xaritada yo'llarning variantlarini o'tkazish, yo'lning bo'ylama profilini, ko'ndalang kesimini va yo'l to'shamasini loyihalash kabi masalalar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Yo'lning texnik toifasini aniqlash: Yo'lning texnik toifasini aniqlashda yo'lning ahamiyati (xalqaro, davlat, mahalliy), harakat jadalligi va istiqbollari hisobga olinadi. Har bir toifa uchun harakat tezligi, qatnov qismining o'lchamlari va boshqa me'yoriy ko'rsatkichlar belgilab beriladi.
- Topografik xaritada yo'l variantlarini o'tkazish: Topografik xaritada yo'lning kamida ikki varianti chiziladi va ular o'zaro taqqoslanadi. Bunda yo'nalish, uzunlik, uzayish koeffitsenti, burilish burchaklari, relyef, sun'iy inshootlar va boshqa omillar hisobga olinadi.
- Yo'lning bo'ylama profilini loyihalash: Bo'ylama profilni loyihalashda yer yuzasining balandligi, nishabliklar, vertikal egrilar, suv o'tkazgichlar va boshqa inshootlar hisobga olinadi. Yo'lning qulay va xavfsiz harakatini ta'minlash uchun minimal nishabliklar va vertikal radiuslar belgilanadi.
- Yo'lning ko'ndalang kesimini loyihalash: Ko'ndalang kesimda qatnov qismi, yo'l yoqasi, mustahkamlovchi qatlamlar, zovurlar va boshqa elementlar belgilanadi. Hududning iqlimiy sharoitlari, tuproq xususiyatlari va yo'lning toifasiga qarab konstruktiv qatlamlar tanlanadi.
- Yo'l to'shamasini loyihalash: Yo'l to'shamasini loyihalashda yo'lning toifasi, harakat jadalligi, transport tarkibi, iqlim sharoitlari, grunt xususiyatlari va mahalliy qurilish materiallari hisobga olinadi. To'shama qatlamlari uchun materiallar tanlanadi va ularning qalinligi aniqlanadi.