Mexanikadan laboratoriya ishlari va ularni bajarishga doir amaliy ishlanma
Ushbu kitob oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan umumiy fizika kursining mexanika va molekulyar fizika bo'limlariga bag'ishlangan uslubiy qo'llanmadir. Unda laboratoriya mashg'ulotlari uchun zarur nazariy ma'lumotlar, ishni bajarish tartibi, savollar va topshiriqlar keltirilgan. Qo'llanma talabalarga fizika fanini chuqur o'zlashtirishga, tajriba o'tkazish ko'nikmalarini shakllantirishga va o'lchash xatoliklarini baholashga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Kirish: Fizika fanining ahamiyati, laboratoriya ishlarining o'rni, mashg'ulotlarni tashkil etish usullari (frontal, aralash, siklli), uslubiy qo'llanmaning maqsadi va tuzilishi.
- Xatolik va uni hisobga olish: O'lchash turlari (bevosita va bilvosita), xatoliklar (absolyut, nisbiy), ularni hisoblash usullari.
- Noniuslarni o'rganish: Shtangentsirkul, mikrometr va sferometrning tuzilishi, ishlash prinsipi va ular yordamida o'lchash malakasini hosil qilish.
- Tekis tezlanuvchan harakat: Tekis tezlanuvchan harakat qonunlarini o'rganish, tezlanishni aniqlash.
- Erkin tushish tezlanishini aniqlash: Matematik mayatnik yordamida erkin tushish tezlanishini aniqlash.
- Qiya tekislikning foydali ish koeffitsienti: Qiya tekislikning foydali ish koeffitsientini aniqlash.
- Atvud mashinasi: Atvud mashinasi yordamida kinematika qonunlarini tekshirish va erkin tushish tezlanishini aniqlash.
- Parabola bo'ylab harakat: Jismning parabola bo'ylab harakatini o'rganish.
- Gorizontga burchak ostida otilgan jism harakati: Gorizontga nisbatan burchak ostida otilgan jismning harakatini tekshirish.
- Fizikaviy mayatnik: Fizikaviy mayatnik tebranish davrining og'irlik markazi koordinatasiga bog'liqligini o'rganish.
- Impulsning saqlanish qonuni: Impulsning saqlanish qonunini tekshirish (ikki usul).
- Prujinalarning elastiklik kuchlari: Prujinalarni ketma-ket va parallel ulab elastiklik kuchlarini o'rganish.
- Richag muvozanati: Richagning muvozanatda bo'lish shartini o'rganish.
- Rezonans truba: Havoda tovush to'lqin uzunligini va tezligini rezonans truba yordamida aniqlash.
- Yassi plastinkaning og'irlik markazi: Yassi plastinkaning og'irlik markazini aniqlash.