Статистик кузатиш
Ushbu kitob statistika faniga bag'ishlangan bo'lib, unda statistikaning nazariy asoslari, usullari va amaliy qo'llanilishi ko'rib chiqiladi. Kitobda statistika kuzatuvlarini tashkil etish, ma'lumotlarni yig'ish va tahlil qilish, hamda turli sohalarda statistikaning ahamiyati yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Statistik kuzatuvning mohiyati va ahamiyati: Statistik kuzatuv - bu o'rganilayotgan ommaviy hodisalar haqida boshlang'ich ma'lumotlarni to'plash jarayoni. Uning ahamiyati ommaviy jarayonlarni statistika jihatidan o'rganish, ya'ni bir turli hodisalar va ularning belgilari orasidagi bog'lanishlarni miqdoriy ifodalash orqali statistik qonuniyatlarni aniqlashdan iborat.
- Statistik kuzatuvni dastur – metodologik va tashkiliy masalalari: Statistik kuzatuvni tashkil etishda dasturiy-uslubiy va tashkiliy unsurlar muhim ahamiyatga ega. Bularga kuzatuv obyekti, birligi, dasturi, statistik formulyarlar va ularni tuzish yo'riqnomalari kiradi. Kuzatuv subyekti, vaqti, joyi, usullari va belgilari ham muhim ahamiyat kasb etadi.
- Statistik kuzatish turlari va ularning o'ziga xos jihatlari: Statistik kuzatuvlar turli mezonlarga ko'ra tasniflanadi. Voqealarni qayd qilish vaqtiga qarab uzluksiz (joriy), fursatli va bir yo'la kuzatishlar mavjud. Qamrab olish darajasiga ko'ra esa, yoppasiga va qisman kuzatishlar ajratiladi.
- Statistik kuzatish xatolari va ularni aniqlash usullari: Statistik kuzatuv jarayonida xatolarga yo'l qo'yilishi mumkin. Kuzatish xatolari ikki turga bo'linadi: muntazam va tasodifiy xatolar. Muntazam xatolar o'z navbatida o'lchov xatolari va kuzatuvchi shaxs xatolariga bo'linadi. Qisman kuzatishlarda esa reprezentativlik xatolari ham uchraydi.