Токсикологик кимё фанидан лаборатория машғулотлари
Ushbu kitob farmatsevtika instituti talabalari uchun toksikologik kimyo fanidan laboratoriya mashg‘ulotlari uchun qo‘llanma bo‘lib, unda ashyoviy dalillarni dastlabki tekshirish, biologik ob’ektlardan zaharli moddalarni ajratib olish, va ularni tahlil qilish usullari o‘rgatiladi. Qo‘llanma o‘quvchilarga amaliy ko‘nikmalarni shakllantirishga mo‘ljallangan.
Asosiy mavzular
- Laboratoriya Mashg‘ulotiga Kirish: Toksikologik kimyo faniga kirish, laboratoriya jihozlari, ashyoviy dalillar haqida tushunchalar beriladi. Ashyoviy dalillarni dastlabki tekshirish usullari (pH, rang, hid) va ayrim moddalar uchun tekshiruvlar o‘rgatiladi (kislotalar, ishqorlar, tuzlar). Sud kimyosi tahlilida ishlatiladigan reaktivlarga baho berish usullari keltirilgan.
- Uchuvchi Zaharli Moddalarni Ajratib Olish: Biologik ob’ektlardan suv bug‘i yordamida uchuvchi zaharli moddalarni haydab ajratib olish usullari tushuntiriladi. Birinchi distillatni sianid kislotasi borligiga tekshirish, formaldegidni aniqlash usullari ko'rsatiladi. Oddiy haydash, quruq haydash, gazlar yordamida haydash kabi turlari o'rgatiladi.
- Alkilgalogenidlar, Fenol va Spirtlarni Tekshirish: Ikkinchi distillatdan alkilgalogenidlar, fenol va spirtlarni kimyoviy va gaz suyuqlik xromatografiyasi (GSX) usullari yordamida tekshirish usullari bayon etiladi. Sifatiy va miqdoriy tahlil qilish usullari berilgan. Toksikologik kimyo tekshiruvi aktini yozish tartibi va himoyasi haqida ma’lumot beriladi.
- Qutbli Erituvchilar Yordamida Ajratib Olinuvchi Moddalar: Ob’ektdan qutbli erituvchilar yordamida ajratib olinadigan zaharli moddalarni (Vasilyeva usuli) ajratib olish usullari o'rgatiladi. Salitsil kislotasi, purin guruhidagi alkaloidlar, striknin kabi moddalarning toksikologik ahamiyati va tahlil usullari keltirilgan.
- Ishqoriy Muhitda Ajratib Olinuvchi Moddalar: Biologik suyuqliklardan ishqoriy muhitda organik erituvchilar yordamida ajratib olinuvchi moddalarning toksikologik ahamiyati va tahlil usullari, xususan nikotin, atropin, xinin, dimedrol va fenotiazin hosilalari tahlil qilinadi.