Islom dini asoslari va ma'naviyati
Ushbu kitob islom dinining asoslari va ma'naviyatiga bag'ishlangan bo'lib, O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan Navoiy davlat pedagogika institutining "Milliy istiqlol g'oyasi, huquq va ma'naviyat asoslari" kafedrasi uchun mo'ljallangan. Kitobda islom dinining jahondagi o'rni, vujudga kelishi tarixi, shariat manbalari, mazhablar va oqimlar, hamda Markaziy Osiyo mutafakkirlarining islom madaniyatiga qo'shgan hissasi kabi mavzular yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Islom dinining jahondagi o'rni: Islomning nasroniylik va buddizm bilan bir qatorda dunyodagi eng ko'p tarqalgan dinlardan biri ekanligi, dunyo aholisining 20% ga yaqinini tashkil etishi, musulmon jamoalarining joylashuvi, demografik o'sishi va dinlararo munosabatlar haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, 'Tamaddunlar to'qnashuvi' konsepsiyasi ham ko'rib chiqiladi.
- Islom dinining vujudga kelishi: Muhammad payg'ambarning hayoti, islom dinining asoschisi sifatida faoliyati, islomgacha bo'lgan Arabistonning diniy va ijtimoiy ahvoli, yahudiylik va nasroniylikning tarqalishi, Islomning paydo bo'lish sabablari va dastlabki musulmonlarning qarshiliklarga duch kelishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Shuningdek Qur'onda zikr etilgan payg'ambarlarning qissalari keltiriladi.
- Islom dinining Movarounnahrga kirib kelishi: O'rta Osiyoda islom dinigacha bo'lgan ma'naviy vaziyat, arablar istilosi, islomlashuv jarayoni, murji'iylik harakati, islom tamaddunining shakllanishi, mahalliy xalqning islomga munosabati, madaniy meros va diniy ta'lim tizimi kabi mavzularga to'xtalib o'tiladi. Ayni davrda, Markaziy Osiyoda Islom diniy qiyofasi rivojiga xizmat qilgan Turkistonning mashhur ulamolari haqida ham ma'lumot beriladi. .
- Dunyoviy davlatning dinga munosabati: O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida vijdon erkinligi, diniy tashkilotlar va davlat munosabatlari, dindorlarning huquqlari va vazifalari, dinning jamiyatdagi o'rni, diniy ta'lim, konfessiyalararo totuvlik, ekstremizmga qarshi kurash kabi masalalar qonuniy asoslar bilan yoritiladi.
- Islom shariati manbalari: Shariat hukmlari olinadigan manbalar: Qur'on, Sunnat, Ijmo' va Qiyosning ta'riflari, ahamiyati va islom huquqidagi o'rni bayon etiladi. Shuningdek, shariat manbalaridan foydalanish usullari va qoidalari ham tahlil qilinadi.
- Islom dinidagi mazhab va oqimlar: Islomdagi sunniylik va shialik yo'nalishlari, ularning mazhablari, xorijiylar, va boshqa e'tirof etilmagan mazhablar haqida ma'lumotlar beriladi. Har bir oqim tarixi, ta'limoti va vakillari tahlil qilinadi. Mazhablar va oqimlar orasidagi farqlar ham ko'rsatiladi.
- Markaziy Osiyo mutaffakkirlarining ma'naviy merosi: Islom manbalarini o'rganishda Markaziy Osiyo olimlarining o'rni, ilmiy markazlar, hadisshunoslar, fiqh ulamolari, kalom ilmining rivoji, tasavvuf va ma'naviy merosning ahamiyati yoritiladi. Al-Buxoriy, at-Termiziy, al-Moturidiy va boshqa mutafakkirlar haqida ma'lumotlar keltiriladi.