Ўзбек тилида локум ва локализация муносабати
Ushbu avtoreferat Ergasheva Muhayyo Validjonovnaning "O'zbek tilida lokum va lokalizatsiya munosabati" mavzusidagi dissertatsiyasining qisqacha mazmunini ifodalaydi. Dissertatsiya o'zbek tilshunosligida lokum va lokalizatsiya munosabatini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda ushbu munosabatni yuzaga chiqaruvchi vositalar, ularning turlari va sintaktik funksiyalari tahlil qilinadi. Tadqiqotda lokum va lokalizatsiya tushunchalari o'zbek tilshunosligiga olib kiriladi, ushbu munosabatni yuzaga chiqaruvchi vositalar aniqlanadi va klassifikatsiya qilinadi. Shuningdek, lokalizatsiya munosabatining sintaktik xususiyatlari, so'z turkumlari bilan bog'liqligi va qo'shma gaplardagi ifodasi ko'rib chiqiladi. Avtoreferat dissertatsiyaning asosiy natijalari, ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyatini qamrab oladi.
Asosiy mavzular
- Lokumlar paradigmatikasi: Lokum tushunchasi va lokalizatsiya munosabatining o'rganilishi. Lokumning ta'rifi, turlari va o'ziga xos xususiyatlari. Lokalizatsiya munosabatini ifodalovchi vositalar tizimi, ularning leksik-semantik kategoriyasi va shakl-mazmun birligi. Lokumning hajmga egaligi va hajmning turli nuqtalari (ichi, tashqarisi, yoni va boshqalar). Yo'nalma harakat fe'llarining (YHFL) lokallizatsiya munosabatida o'rni. Harakat-holatning lokum hajmini qamrashi nuqtai nazaridan turlari.
- Lokumlar sintagmatikasi: Sintaktik aloqa va munosabatlar haqida ma'lumotlar. Tilshunoslikda valentlik nazariyasi. O'zbek tilshunosligida valentlik nazariyasi. Fe'llarning o'rin valentligi, holat va harakat fe'llarining lokal valentligi. Yo'nalma harakat fe'llarining o'rin valentligi. Lokalizatsiya munosabatlari va uning turlari. Lokalizatsiya va obyektli munosabatda markaziy va chegara semalar. Lokalizatsiya munosabatini ifodalovchi qurilmalarda lokumning sintaktik funksiyasi
- Qo'shma gap qismlarida lokalizatsiya munosabati: Ergash gapli qo'shma gaplarda lokalizatsiya munosabati. Lokalizatsiya munosabati birikmalar orqali emas, balki gaplar orqali ham ifodalanishi. Ergash gapli qo'shma gaplarni lokalizatsiya munosabatini ifodalash-ifodalamaslik belgisiga ko'ra ikki guruhga ajratish. O`rin ergash gapli qo`shma gaplar.