XIV аср иккинчи ярми-XV аср биринчи ярмида эски ўзбек тили лексикасидаги жараёнлар

Maqolada XIV asrning ikkinchi yarmi va XV asrning birinchi yarmida eski o'zbek tilining leksik tarkibidagi o'zgarishlar tahlil qilingan. Muallif o'zbek tilining lug'at boyligiga ijtimoiy-siyosiy o'zgarishlar, qo'shni tillar bilan aloqalar va adabiy jarayonlar ta'sirini ko'rsatib beradi. Leksikadagi arxaizmlar, neologizmlar va o'zlashma so'zlar kabi hodisalar misollar bilan yoritilgan. Shuningdek, muallif adabiy tilning xususiyatlari, rasmiy hujjatlardagi til va turli janrlardagi asarlarning lug'at tarkibidagi farqlarni tahlil qiladi.

Asosiy mavzular

Leksik arxaizmlar: Maqolada XIV-XV asrlarda qo'llanilgan, ammo keyinchalik iste'moldan chiqqan so'zlar ko'rib chiqiladi. Ushbu arxaizmlarning kelib chiqishi, ma'nolari va qo'llanilish sohalari tahlil etiladi. Qoraхоniylar davri badiiy-lisoniy an'analari davomchisi sifatida arxaizmlar ayniqsa muhimdir.
Leksik neologizmlar: Maqolada yangi paydo bo'lgan so'zlar va iboralar tahlil qilinadi. Ularning yasalish usullari, semantik xususiyatlari va adabiy tilga kirib kelish sabablari aniqlanadi. XIII-XIV asrlar oralig'ida o'zbek adabiy tilida yangi so'zlar tizimi paydo bo'ladi.
O'zlashma so'zlar: Maqolada arab, fors-tojik va mo'g'ul tillaridan o'zlashgan so'zlar ko'rib chiqiladi. Ularning fonetik, morfologik va semantik o'zgarishlari, shuningdek, adabiy tilga ta'siri baholanadi. XII-XIV asrlarda arab, fors-tojik va mo'g'ul tillaridan o'zlashgan so'zlar o'rnini XIV asrning ikkinchi yarmi - XV asrning birinchi yarmida yangi o'zlashmalar egallaydi.
Adabiy til va xalq tili: Maqolada adabiy til va xalq tilining o'zaro ta'siri, xalq tilidan adabiy tilga o'tgan so'zlar va iboralar tahlil qilinadi. XIV asr adabiy tilida xalq tiliga oid so'zlar sezilarli darajada ko'paygan.