Kirish fanining predmeti,mаqsadi va vazifalari, tadqiqot obyekti

Ushbu kitob, O'zbekiston Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Termiz Davlat Universitetining Geografiya kafedrasi uchun nashr etilgan "Jahon Tabiiy Geografiyasi" fanidan ma'ruzalar matnidir. Kitobda jahon tabiiy geografiyasining asosiy tushunchalari, materiklarning geografik o'rni, geologik tuzilishi, relyefi, iqlimi, ichki suvlari, tuproq va o'simlik dunyosi, hayvonot olami hamda aholisi kabi mavzular yoritilgan. Ma'ruzalar matni bakalavriat ta'lim yo'nalishi 2-3 kurs talabalari uchun mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

Kirish. Fanning predmeti, maqsadi va vazifalari, tadqiqot ob'yekti: Jahon tabiiy geografiyasi fanining predmeti, nazariy va amaliy yo'nalishlari, dunyo tabiatining rivojlanish bosqichlari, materiklarning tabiiy komponentlari (relyef, foydali qazilmalar, iqlim, gidrografiya, tuproq, o'simlik va hayvonot dunyosi) hamda materiklarda tarqalgan halqlar o'rganiladi.
Yevrosiyoning geografik o'rni qirg'oq tuzilishi: Yevrosiyo materigining geografik joylashuvi, o'lchamlari, shakli, chekka nuqtalari, atrofdagi orollar, okeanlar bilan aloqasi, qirg'oq chizig'ining tuzilishi va parchalanishi, dengizlar bilan bog'liqligi.
Materik tabiatini taraqqiyotining asosiy bosqichlari tektonikasi relyef hususiyatlari: Materiklarning shakllanish tarixi, tektonik tuzilishi, platformalar, burmalanish mintaqalari, yosh burmalar, relyefning asosiy tiplari, yer yuzasining xususiyatlari va ularning geografik tarqalishi.
Yevrosiyo materigi iqlimi ichki suvlari: Iqlimga ta'sir etuvchi omillar, yillik radiatsiya, atmosfera jarayonlari, havo massalari, siklonlar, iqlim mintaqalari va oblastlari, ichki suvlar (daryolar, ko'llar, muzliklar) va ularning rejimi, ahamiyati.
Yevrosiyo organik dunyosi: Materikda tuproq va o'simliklarning tarqalishi, hayvonot dunyosining o'ziga xosligi, tabiiy zonalik, endemiklar, o'simlik va hayvonot resurslari, muhofaza choralari.
Yevrosiyo halqlari: Materikka insonning kirib kelishi, irqlar, etnik guruhlar, aholining tarqalishi, demografik jarayonlar, iqtisodiy faoliyat va tabiatga ta'siri.
Yevrosiyoni tabiy geografik rayonlashtirish: Tabiiy geografik rayonlashtirishning ahamiyati, yirik regionlar (G'arbiy Yevropa, Sharqiy Yevropa, Shimoliy Osiyo, O'rta dengiz bo'yi va Old Osiyo tog'liklari) va ularning tabiiy xususiyatlari.
Afrika materigi iqlimi: Afrikaning ko'p yillik rejimlarini, Afrika materigida harorat va yogʻingarchilikning shakllanishini, Afrika materigida iqlim mintaqalarining tavsifini o'rganish