Informatika va axborot texnologiyalari

Mazkur kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Namangan muhandislik-pedagogika instituti Informatika va kompyuter texnikasi kafedrasi tomonidan nashr etilgan "Informatika va axborot texnologiyalari" fanidan ma’ruza matnidir. Ushbu matn KHKlari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, nazariy materiallarni o‘z ichiga oladi.

Asosiy mavzular

• Axborot haqida tushuncha. Axboriy jarayonlar: Ushbu mavzu axborotning mohiyati, axborotlashgan jamiyat, texnosfera, ergosfera, infosfera kabi tushunchalarni o'z ichiga oladi. Shuningdek, axborotning xossalari, ma'lumot va axborot o'rtasidagi farqlar, axborotning sifat ko'rsatkichlari hamda axborotni uzatish jarayonlari tahlil qilinadi.
• Axborotlashgan jamiyat haqida tushuncha: Mazkur mavzu axborotlashgan jamiyatning mohiyati, uning moddiy va texnologik negizlari, Mustaqil O'zbekistonimizda kibernetika va informatikaning taraqqiyot yo'li, O'zbekistonda axborot texnologiyalaridan foydalanish va takomillashtirishning huquqiy asoslariga bag'ishlangan.
• Shaxsiy kompyuterlar tasnifi va tarkibi: Bu mavzu shaxsiy kompyuterlarning tasnifi, tarkibi, tizimli blok va uning tuzilmasi haqida ma'lumot beradi. Unda kompyuter avlodlari, asosiy qurilmalar, sistemali blok, monitor va klaviatura kabi tushunchalar yoritilgan.
• Dasturiy ta’minot: Ushbu mavzu shaxsiy kompyuterlarni dasturiy ta'minoti va uning turlari, tizimli dasturiy ta'minot, tarmoq operatsion tizimi, amaliy dasturiy ta'minot (ADT) va CASE texnologiyalari haqida ma'lumot beradi.
• Operatsion tizim. Drayverlar: Bu bob operatsion tizimning mohiyati, turlari va Drayverlar haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, operatsion tizimning Tayanch so'zlari va iboralari keltirilgan.
• Tashxis dasturlari, aktiv va passiv profilaktika: Mazkur mavzu tashxis dasturlari, aktiv va passiv profilaktika kabi muhim jihatlarga bag'ishlangan. Unda Kompyuterlarning bugungi kundagi tashxis dasturlari, testlash, defragmentasiya, viruslardan himoya kabi tushunchalar o'rganiladi.
• Operatsion tizim va uning qobigi ostida ishlovchi dasturlar: Ushbu mavzu operatsion tizim va uning qobigi ostida ishlovchi dasturlarga bag'ishlangan. Total Commander dasturi va uning asosiy funktsiyalari ko'rib chiqiladi.
• Windows operatsion tizimida antiviruslar va arxivatorlar bilan ishlash: Bu bob Windows operatsion tizimida antiviruslar va arxivatorlar bilan ishlashga bag'ishlangan. Viruslar, ularning turlari, ulardan himoya qilish usullari va arxivatorlar bilan ishlash ko'rib chiqiladi.
• Windows ning multimedia imkoniyatlari: Ushbu mavzu Windows operatsion tizimining multimedia imkoniyatlari bilan tanishtiradi. Multimedia va uning imkoniyatlari, apparat qismiga bo'lgan talablar, vositalari va tarkibiy qismlari yoritilgan.
• WINDOWS operatsion tizimining qo‘shimcha imkoniyatlari: Mazkur mavzu Windows operatsion tizimining qo'shimcha imkoniyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Interfeys, avlodlar, fizik va dasturiy resurslar haqida ma'lumotlar berilgan.
• Ofis dasturlari paketi va uning tarkibi: Bu mavzuda ofis dasturlari, ularning tarkibi, shuningdek, ofis dasturlari tarkibiga kiruvchi ilovalarning o'ziga xos xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
• Matn protsessorlari va ularning qo‘shimcha imkoniyatlari: Bu bob matn protsessorlari va ularning qo'shimcha imkoniyatlari haqida ma'lumot beradi. Unda Word matn muharriri oynasi, menyu satri, asboblar paneli kabi tushunchalar yoritiladi.
• Giperssilkalarlar, rasmlar va murakkab jadvallar bilan ishlash: Ushbu mavzuda giperbog'lanishlar, rasmlar va murakkab jadvallar bilan ishlash usullari o'rganiladi. Grammatik xatolarni to'g'rilash, yuqori va quyi snoskalarni o'rnatish kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
• Jadval protsessoridan foydalanish: Mazkur mavzu Excel elektron jadvali va uning imkoniyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Elektron jadval oynasi, undagi elementlar, formulalar bilan ishlash va diagrammalar qurish kabi masalalar yoritilgan.
• Operatsion tizim va uning qobigi ostida ishlovchi dasturlar: Ushbu mavzu operatsion tizim va uning qobigi ostida ishlovchi dasturlarga bag'ishlangan. Total Commander dasturi va uning asosiy funktsiyalari ko'rib chiqiladi.
• Windows operatsion tizimida antiviruslar va arxivatorlar bilan ishlash: Bu bob Windows operatsion tizimida antiviruslar va arxivatorlar bilan ishlashga bag'ishlangan. Viruslar, ularning turlari, ulardan himoya qilish usullari va arxivatorlar bilan ishlash ko'rib chiqiladi.
• Windows ning multimedia imkoniyatlari: Ushbu mavzu Windows operatsion tizimining multimedia imkoniyatlari bilan tanishtiradi. Multimedia va uning imkoniyatlari, apparat qismiga bo'lgan talablar, vositalari va tarkibiy qismlari yoritilgan.
• WINDOWS operatsion tizimining qo‘shimcha imkoniyatlari: Mazkur mavzu Windows operatsion tizimining qo'shimcha imkoniyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Interfeys, avlodlar, fizik va dasturiy resurslar haqida ma'lumotlar berilgan.
• Ofis dasturlari paketi va uning tarkibi: Bu mavzuda ofis dasturlari, ularning tarkibi, shuningdek, ofis dasturlari tarkibiga kiruvchi ilovalarning o'ziga xos xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
• Matn protsessorlari va ularning qo‘shimcha imkoniyatlari: Bu bob matn protsessorlari va ularning qo'shimcha imkoniyatlari haqida ma'lumot beradi. Unda Word matn muharriri oynasi, menyu satri, asboblar paneli kabi tushunchalar yoritilgan.
• Giperssilkalarlar, rasmlar va murakkab jadvallar bilan ishlash: Ushbu mavzuda giperbog'lanishlar, rasmlar va murakkab jadvallar bilan ishlash usullari o'rganiladi. Grammatik xatolarni to'g'rilash, yuqori va quyi snoskalarni o'rnatish kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
• Jadval protsessoridan foydalanish: Mazkur mavzu Excel elektron jadvali va uning imkoniyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Elektron jadval oynasi, undagi elementlar, formulalar bilan ishlash va diagrammalar qurish kabi masalalar yoritilgan.
• Operatsion tizim va uning qobigi ostida ishlovchi dasturlar: Ushbu mavzu operatsion tizim va uning qobigi ostida ishlovchi dasturlarga bag'ishlangan. Total Commander dasturi va uning asosiy funktsiyalari ko'rib chiqiladi.
• Windows operatsion tizimida antiviruslar va arxivatorlar bilan ishlash: Bu bob Windows operatsion tizimida antiviruslar va arxivatorlar bilan ishlashga bag'ishlangan. Viruslar, ularning turlari, ulardan himoya qilish usullari va arxivatorlar bilan ishlash ko'rib chiqiladi.
• Windows ning multimedia imkoniyatlari: Ushbu mavzu Windows operatsion tizimining multimedia imkoniyatlari bilan tanishtiradi. Multimedia va uning imkoniyatlari, apparat qismiga bo'lgan talablar, vositalari va tarkibiy qismlari yoritilgan.
• WINDOWS operatsion tizimining qo‘shimcha imkoniyatlari: Mazkur mavzu Windows operatsion tizimining qo'shimcha imkoniyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Interfeys, avlodlar, fizik va dasturiy resurslar haqida ma'lumotlar berilgan.
• Ofis dasturlari paketi va uning tarkibi: Bu mavzuda ofis dasturlari, ularning tarkibi, shuningdek, ofis dasturlari tarkibiga kiruvchi ilovalarning o'ziga xos xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
• Matn protsessorlari va ularning qo‘shimcha imkoniyatlari: Bu bob matn protsessorlari va ularning qo'shimcha imkoniyatlari haqida ma'lumot beradi. Unda Word matn muharriri oynasi, menyu satri, asboblar paneli kabi tushunchalar yoritilgan.
• Giperssilkalarlar, rasmlar va murakkab jadvallar bilan ishlash: Ushbu mavzuda giperbog'lanishlar, rasmlar va murakkab jadvallar bilan ishlash usullari o'rganiladi. Grammatik xatolarni to'g'rilash, yuqori va quyi snoskalarni o'rnatish kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
• Jadval protsessoridan foydalanish: Mazkur mavzu Excel elektron jadvali va uning imkoniyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Elektron jadval oynasi, undagi elementlar, formulalar bilan ishlash va diagrammalar qurish kabi masalalar yoritilgan.
• Operatsion tizim va uning qobigi ostida ishlovchi dasturlar: Ushbu mavzu operatsion tizim va uning qobigi ostida ishlovchi dasturlarga bag'ishlangan. Total Commander dasturi va uning asosiy funktsiyalari ko'rib chiqiladi.
• Windows operatsion tizimida antiviruslar va arxivatorlar bilan ishlash: Bu bob Windows operatsion tizimida antiviruslar va arxivatorlar bilan ishlashga bag'ishlangan. Viruslar, ularning turlari, ulardan himoya qilish usullari va arxivatorlar bilan ishlash ko'rib chiqiladi.
• Windows ning multimedia imkoniyatlari: Ushbu mavzu Windows operatsion tizimining multimedia imkoniyatlari bilan tanishtiradi. Multimedia va uning imkoniyatlari, apparat qismiga bo'lgan talablar, vositalari va tarkibiy qismlari yoritilgan.
• WINDOWS operatsion tizimining qo‘shimcha imkoniyatlari: Mazkur mavzu Windows operatsion tizimining qo'shimcha imkoniyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Interfeys, avlodlar, fizik va dasturiy resurslar haqida ma'lumotlar berilgan.
• Ofis dasturlari paketi va uning tarkibi: Bu mavzuda ofis dasturlari, ularning tarkibi, shuningdek, ofis dasturlari tarkibiga kiruvchi ilovalarning o'ziga xos xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
• Matn protsessorlari va ularning qo‘shimcha imkoniyatlari: Bu bob matn protsessorlari va ularning qo'shimcha imkoniyatlari haqida ma'lumot beradi. Unda Word matn muharriri oynasi, menyu satri, asboblar paneli kabi tushunchalar yoritilgan.
• Giperssilkalarlar, rasmlar va murakkab jadvallar bilan ishlash: Ushbu mavzuda giperbog'lanishlar, rasmlar va murakkab jadvallar bilan ishlash usullari o'rganiladi. Grammatik xatolarni to'g'rilash, yuqori va quyi snoskalarni o'rnatish kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
• Jadval protsessoridan foydalanish: Mazkur mavzu Excel elektron jadvali va uning imkoniyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Elektron jadval oynasi, undagi elementlar, formulalar bilan ishlash va diagrammalar qurish kabi masalalar yoritilgan.
• Kompyuter grafikasi: Bu bob kompyuter grafikasi haqida ma'lumot beradi. Unda vektorli grafika, rastrli grafika, frektal grafika kabi terminlar mavjud.