O’zbekiston rel’efi
Ushbu kitob O'zbekiston tabiiy geografiyasining turli jihatlarini o'rganishga qaratilgan. Unda respublikaning orografiyasi, relyefi, tekisliklari, tog'lari, daryolari, deltalar, botiqlari va boshqa geografik xususiyatlari batafsil yoritilgan. Kitobda O'zbekistonning iqlimi, hayvonot dunyosi va ekologik muammolari ham ko'rib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- O'zbekiston orografiyasi va relyefi: O'zbekistonning orografiyasi deganda uning yer yuzasining shakli va tuzilishi tushuniladi. Relyef esa yer yuzasining notekisliklari majmuidir. O'zbekiston relyefi tekisliklar, tog'lar va adirlardan iborat. Tekisliklar respublika hududining katta qismini egallaydi. Tog'lar esa sharqiy va janubi-sharqiy qismlarda joylashgan.
- O'zbekistonning tekisliklari: O'zbekiston tekisliklari turli xil bo'ladi. Ular orasida Ustyurt platosi, Qizilqum cho'li va Farg'ona vodiysi kabi yirik tekisliklar mavjud. Ustyurt platosi - baland tekislik bo'lib, g'arbda joylashgan. Qizilqum cho'li - O'zbekistonning markaziy qismida joylashgan katta qumli tekislikdir. Farg'ona vodiysi - O'zbekistonning sharqiy qismida joylashgan unumdor tekislikdir.
- O'zbekistonning tog'lari: O'zbekiston tog'lari Tyanshan va Pomir-Oloy tog' sistemalariga kiradi. Tyanshan tog'lari O'zbekistonning shimoliy va sharqiy qismlarida joylashgan. Pomir-Oloy tog'lari esa janubiy qismida joylashgan. O'zbekistonning eng baland nuqtasi Hisor tizmasidagi Hazrati Sulton cho'qqisidir (4648 m).
- O'zbekistonning daryolari va deltalar: O'zbekistonning asosiy daryolari Amudaryo va Sirdaryodir. Amudaryo O'zbekistonning janubi-g'arbiy qismidan oqib o'tadi. Sirdaryo esa shimoliy qismidan oqib o'tadi. O'zbekistonda Oqchadaryo, Sariqamish va So'x kabi daryo deltalar ham mavjud.
- O'zbekistonning botiqlari: O'zbekistonda Orol-Sariqamish, Zarafshon, Kitob-Shahrisabz va Surxondaryo kabi turli xil botiqlar mavjud.
- O'zbekistonning iqlimi: O'zbekiston iqlimi keskin kontinentaldir. Yoz oylarida harorat yuqori, qish oylarida esa past bo'ladi. Yog'ingarchilik kam bo'ladi. Eng ko'p yog'ingarchilik tog'li hududlarda kuzatiladi.
- O'zbekistonning hayvonot dunyosi: O'zbekistonning hayvonot dunyosi xilma-xildir. U yerda turli xil sutemizuvchilar, qushlar, sudralib yuruvchilar va hasharotlar yashaydi.
- O'zbekistonning ekologik muammolari: O'zbekistonning asosiy ekologik muammolari Orol dengizining qurishi, cho'llanish, suv tanqisligi va havo ifloslanishidir.