Введение в математическую и компьютерную лингвистику
Ushbu kitob, matematika va kompyuter lingvistikasi sohalarini o'rganishga bag'ishlangan qo'llanma bo'lib, filologiya yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan. Unda matematika va kompyuter texnologiyalari lingvistikada qanday qo'llanilishi, tilni kompyuter yordamida tahlil qilish, avtomatik tarjima qilish va o'quv jarayonini optimallashtirish masalalari ko'rib chiqiladi. Qo'llanma nazariy bilimlarni mustahkamlashga yordam beruvchi amaliy mashg'ulotlar va topshiriqlarni o'z ichiga oladi. Kitob tilshunoslikni o'rganishda kompyuter texnologiyalaridan samarali foydalanishga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Matematik lingvistika: Tabiiy tillarning matematik modelini yaratishga qaratilgan fan. Meta-tilni ishlab chiqish, formal va aksiomatik nazariyalarni yaratish, aniq tillarning modellarini ishlab chiqish kabi vazifalarni o'z ichiga oladi.
- Kompyuter lingvistikasi: Tilshunoslik masalalarini kompyuter yordamida hal qilish uchun dasturlar yaratishga qaratilgan fan. Til o'rgatish dasturlarini ishlab chiqish, bilimlarni testlash, matnlarni tahrir qilish va mashinali tarjima qilish kabi vazifalarni o'z ichiga oladi.
- Formal tillar nazariyasi: Mantiqiy ifodalarni hisoblash, rostlik jadvallarini tuzish, mantiqiy amallarni qo'llash va murakkab ifodalarni soddalashtirish kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
- Ingliz tilining grammatikasi: So'z turkumlari, gap bo'laklari, gap tuzilishi sxemalari, gaplarni tahlil qilish va turli xil gaplarni shakllantirish qoidalarini o'rganish.
- Kompyuter tarjimasi algoritmlari: So'zlarni tahlil qilish, grammatik tahlil, semantik tahlil va maqsadli tilga tarjima qilish kabi bosqichlardan iborat tarjima jarayonini avtomatlashtirish algoritmlarini ishlab chiqish.
- Kompyuter lingvistikasining istiqbollari: Tilni o'rgatish, testlash, tahrirlash va tarjima qilish uchun yangi avlod dasturlarini yaratish, nutqni tahlil qilish va sintez qilish, semantik vebni rivojlantirish kabi yo'nalishlarni o'z ichiga oladi.