Глобальные экологические проблемы нашего времени

Ushbu kitobda global ekologik muammolar, jumladan, iqlim o'zgarishi, kislotali yomg'irlar, ozon qatlamining yemirilishi, atmosfera, gidrosfera va tuproqning ifloslanishi, o'rmonlarning yo'q qilinishi va sayyoramiz qiyofasining o'zgarishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Unda ushbu muammolarning sabablari va oqibatlari, shuningdek, ularni hal qilish yo'llari muhokama qilinadi.

Asosiy mavzular

Iqlim o'zgarishi: Iqlim o'zgarishi – bu sayyoramiz iqlimining o'zgarishi bo'lib, tabiiy ofatlar sonining ortishi bilan tasdiqlanadi. XXI asr oxiriga kelib o'rtacha harorat 3 darajaga ko'tarilishi mumkin. Iqlim o'zgarishining asosiy sababi – inson faoliyati natijasida atmosferaga issiqxona gazlarining chiqarilishi. Bunga qarshi kurashish uchun atmosfera ifloslanishini kamaytirish va qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanish zarur.
Kislotali yomg'irlar: Kislotali yomg'irlar – bu atmosferaga sanoat korxonalari va avtomobillar tomonidan chiqariladigan oltingugurt va azot oksidlari natijasida hosil bo'ladigan kislotali birikmalarning yog'inlar bilan tushishi. Kislotali yomg'irlar o'simliklar va suv havzalariga zarar yetkazadi, tuproq unumdorligini kamaytiradi va inshootlarni yemiradi. Bunga qarshi kurashish uchun sanoat chiqindilarini kamaytirish va tozalash texnologiyalarini joriy etish zarur.
Ozon qatlamining yemirilishi: Ozon qatlami – bu atmosferaning yuqori qatlamida joylashgan va Yer yuzini Quyoshning zararli ultrabinafsha nurlaridan himoya qiluvchi qatlam. Ozon qatlamining yemirilishiga asosiy sabab – freonlar (xlorftoruglerodlar)ning atmosferaga chiqarilishi. Freonlar ozon molekulalarini parchalaydi va natijada ozon qatlamida "ozon teshiklari" paydo bo'ladi. Bunga qarshi kurashish uchun freonlar ishlab chiqarishni to'xtatish va ularning o'rniga ekologik toza moddalardan foydalanish zarur.
Atmosferaning ifloslanishi: Atmosferaning ifloslanishi – bu atmosferaga zararli moddalarning chiqarilishi natijasida uning tarkibining o'zgarishi. Atmosferaning ifloslanishiga asosiy sabablar – sanoat korxonalari, avtomobillar, issiqlik elektr stansiyalari va maishiy chiqindilar. Atmosferaning ifloslanishi nafas olish yo'llari kasalliklariga, kislotali yomg'irlarga va issiqxona effektiga olib keladi. Bunga qarshi kurashish uchun atmosferaga chiqariladigan zararli moddalarni kamaytirish, toza energiya manbalaridan foydalanish va transport tizimini takomillashtirish zarur.
Gidrosferaning ifloslanishi: Gidrosferaning ifloslanishi – bu suv havzalariga zararli moddalarning chiqarilishi natijasida suv sifatining yomonlashishi. Gidrosferaning ifloslanishiga asosiy sabablar – sanoat korxonalari, qishloq xo'jaligi, maishiy chiqindilar va transport. Gidrosferaning ifloslanishi suv organizmlarining o'lishiga, ichimlik suvi sifatining yomonlashishiga va kasalliklarning tarqalishiga olib keladi. Bunga qarshi kurashish uchun suv havzalariga chiqariladigan zararli moddalarni kamaytirish, suv tozalash inshootlarini takomillashtirish va suv resurslaridan oqilona foydalanish zarur.
Tuproqning ifloslanishi: Tuproqning ifloslanishi – bu tuproqqa zararli moddalarning tushishi natijasida uning unumdorligining kamayishi va ekologik muvozanatning buzilishi. Tuproqning ifloslanishiga asosiy sabablar – sanoat korxonalari, qishloq xo'jaligi, maishiy chiqindilar va transport. Tuproqning ifloslanishi o'simliklarning o'sishiga, qishloq xo'jaligi mahsulotlari sifatining yomonlashishiga va kasalliklarning tarqalishiga olib keladi. Bunga qarshi kurashish uchun tuproqqa chiqariladigan zararli moddalarni kamaytirish, tuproqni tozalash texnologiyalarini joriy etish va tuproq resurslaridan oqilona foydalanish zarur.
O'rmonlarning yo'q qilinishi: O'rmonlarning yo'q qilinishi – bu o'rmonlarning kesilishi, yong'inlar va boshqa sabablar natijasida o'rmon maydonlarining kamayishi. O'rmonlarning yo'q qilinishi iqlim o'zgarishiga, biologik xilma-xillikning kamayishiga, tuproq eroziyasiga va suv toshqinlarining ko'payishiga olib keladi. Bunga qarshi kurashish uchun o'rmonlarni muhofaza qilish, yangi o'rmonlar barpo etish va o'rmon resurslaridan oqilona foydalanish zarur.
Sayyora qiyofasining o'zgarishi: Sayyora qiyofasining o'zgarishi – bu inson faoliyati natijasida Yer yuzasida yuzaga keladigan o'zgarishlar, jumladan, shaharlar, yo'llar, karerlar, poligonlar va boshqa inshootlarning paydo bo'lishi. Sayyora qiyofasining o'zgarishi tabiiy landshaftlarning yo'qolishiga, biologik xilma-xillikning kamayishiga, suv resurslarining ifloslanishiga va boshqa ekologik muammolarga olib keladi. Bunga qarshi kurashish uchun hududlarni rejalashtirish, ekologik toza qurilish texnologiyalaridan foydalanish va tabiiy landshaftlarni muhofaza qilish zarur.