Минтақавий иқтисодиёт
Ushbu o'quv qo'llanma mintaqaviy iqtisodiyot fanining nazariy va amaliy jihatlariga bag'ishlangan. Unda mintaqalar iqtisodiyoti, ishlab chiqarishni hududiy tashkil etish, mintaqaviy siyosat va O'zbekiston mintaqalarining rivojlanish masalalari yoritilgan. Kitob talabalar, magistrlar va aspirantlar uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Mintaqaviy iqtisodiyot fanining ob'ekti, predmeti, metodi va vazifalari: Mintaqaviy iqtisodiyot fani iqtisodiyotning hududiy jihatlarini o'rganadi. Fanning predmeti - ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish, alohida olingan hududlar yoki hudud (region, rayon) ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining omil va qonuniyatlarini o'rganishdir. Asosiy vazifalari: hududlar boyliklarini tahlil qilish, infratuzilmani tadqiq qilish, milliy siyosatning asoslarini yaratish va boshqalar.
- Mintaqaviy siyosat asoslari: Mintaqaviy siyosat - davlatning mintaqalarga nisbatan olib boradigan siyosatidir. Uning maqsadi mintaqalar o'rtasidagi iqtisodiy rivojlanish tafovutlarini kamaytirish, iqtisodiy xavfsizlikni ta'minlash, mahalliy resurslardan oqilona foydalanish va aholi bandligini oshirishdan iborat.
- Ishlab chiqarishni ijtimoiy tashkil etish shakllari: Ishlab chiqarishni tashkil etish shakllari - mujassamlanuv, ixtisoslashuv, hamkorlik va kombinatlashuv. Mujassamlanuv ishlab chiqarish ko'lamini, ixtisoslashuv mahsulot yoki xizmat turini, hamkorlik esa turli korxonalar o'rtasidagi aloqalarni anglatadi. Kombinatlashuvda esa bir nechta ishlab chiqarish bosqichlari birlashtiriladi.
- Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirishning asosiy omillari: Ishlab chiqarishni joylashtirishga ta'sir etuvchi omillar ko'p. Bularga xomashyo, yoqilg'i, suv, mehnat resurslari, transport, iste'molchi, iqlim sharoitlari va ekologiya kiradi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida esa raqobat va investitsiya muhiti ham muhim rol o'ynaydi.
- Hududiy mehnat taqsimoti va iqtisodiy rayonlashtirish: Hududiy mehnat taqsimoti - mamlakat hududlari o'rtasida mehnat taqsimoti. U mintaqalarning ixtisoslashuviga olib keladi. Iqtisodiy rayonlashtirish - mamlakatni iqtisodiy jihatdan o'ziga xos bo'lgan hududlarga ajratish.