Ҳозирги ўзбек тили
Ushbu kitobda hozirgi oʻzbek tilining fonetikasi, orfografiyasi, leksikologiyasi va grammatikasi kabi asosiy jihatlari chuqur oʻrganiladi. Kitob oʻzbek tili madaniyatining muhimligini taʼkidlaydi, tilning boyligi va uning rivojlanish tendensiyalari haqida maʼlumot beradi.
Asosiy mavzular
- Til va yozuv madaniyati: Ushbu mavzu tilning insoniyat jamiyatidagi oʻrni, yozuvning paydo boʻlishi va rivojlanishi, turli xalqlar tomonidan ishlatilgan alifbolar haqida maʼlumot beradi. Shuningdek, oʻzbek tilining oʻziga xos xususiyatlari va uning boshqa tillar bilan aloqalari ham koʻrib chiqiladi.
- Fonetika: Fonetika boʻlimida nutq tovushlari, ularning hosil boʻlish oʻrni, turlari, unli va undosh tovushlarning xususiyatlari, urgʻu va ohang kabi masalalar oʻrganiladi. Tovushlarning yozuvda ifodalanishi va talaffuz qoidalari ham tahlil qilinadi.
- Grafika va orfografiya: Grafika harflarning shakllari va ularning tovushlarni ifodalash usullarini oʻrganadi. Orfografiya esa soʻzlarning toʻgʻri yozilish qoidalarini belgilaydi. Ushbu boʻlimda oʻzbek tilidagi alifbo, imlo qoidalari, soʻzlarni boʻgʻinlab koʻchirish kabi masalalar yoritiladi.
- Leksikologiya: Leksikologiya tilning lugʻat tarkibini, soʻzlarning maʼnolari, koʻchma maʼnolari, sinonimlar, antonimlar, omonimlar, paronimlar va frazeologizmlarni oʻrganadi. Soʻzlarning kelib chiqishi (etimologiyasi) va lugʻatshunoslik (leksikografiya) masalalari ham ushbu boʻlimda koʻrib chiqiladi.
- Morfologiya: Morfologiya soʻzning tuzilishi, soʻz turkumlari, ularning shakllanishi va oʻzgarish qonuniyatlarini oʻrganadi. Sifat, son, fe’l, olmosh, ravish va boshqa soʻz turkumlarining grammatik xususiyatlari tahlil qilinadi.
- Sintaksis: Sintaksis soʻzlarning birikishi, soʻz birikmalari va gap tuzilishini oʻrganadi. Gapning bosh va ikkinchi darajali boʻlaklari, ularning oʻzaro munosabatlari, gap turlari, tinish belgilarining ishlatilishi kabi masalalar ushbu boʻlimda yoritiladi.