Elementar matematikaliq tu`siniklerdi qa`liplestiriw metodikasi

Ushbu sahifada A`jiniyaz nomidagi No`kis Ma`mleketlik Pedagogikaliq Instituti tomonidan elementar matematikaliq tu`siniklerdi qa`liplestiriw metodikasi pa`ninen lektisiyalari jamlangan.

Asosiy mavzular

Kirisiw. Balalar baqshasinda balalarda elementar matematikaliq tu`siniklerdi qa`liplestiriwdin` a`himiyeti, predmeti ha`m waziyapalari: Kadrlar tayarlaw Milliy da`stu`ri, mektepke shekemgi ta`rbiya ha`m baslawish ta`lim kontseptsiyasi talaplarin a`melge asiriwda matematikaliq ta`limdin` a`hmiyeti, Elementar matematikaliq tu`siniklerdi qa`liplestioriw metodikasi predmeti ha`m onin` tiykarg`i komponentleri, Kurstin` tiykarg`i waziypalari, Oqitiw mazmuni ha`m jollarinin' uliwma xarakteristikasi.
Shig`is matematik alimlarinin` shig`armalarinda arifmetikanin` rawajlaniwi haqqinda: Muxammad ibn Muso – al-Xorazmiy, Umar Xayyom, Nasriddin Tusiy, Jamshid Giyosiddin al- Koshiy, Ulugbek shig`armalarinda arifmetikanin` rawajlaniwi haqqindag`i da`slepki mag`ilwmatlar, Psixologiyaliq- pedagogikaliq a`debiyatlarda mektepke shekemgi jastag`i balalarda matematikaliq tu`siniklerdi rawajlantiriw ma`seleleri.E.I. Texeeva, F.N.Blixer, A.M. Leushina mektepke shekemgi jastag`i balalardi matematika elementlerine u`yretiw tuwrisinda, Bikbaeva N.U. 50-90 jillarda O`zbekstandag`i balalar baqshalarinda elementar maetmatikaliq tu`siniklerdi qa`liplestiriwge u`yretiw metodikasi ma`seleleri.
Mektepke shekemgi jastag`i balalardi matematika elementlerine u`retiwdi sho`lkemlestiriw: Mektepke shekemgi jastag`i balalarda matematikaliq tu`siniklerdi qa`liplestiriwde ta`limnin` tiykarg`i didaktikaliq printsiplerin a`melge asiriw, Matematika shinig`iwlarin o`tkeriwge qoyilatug`in metodikaliq talaplar, Balalardi mektepke tayarliq da`rejesine qoyilatug`in minimal talaplar, Balalar baqshasinin` tu`rli jas toparlarinda matematikaliq shinig`iwlardi o`tkeriw metodikasi.
Turmistin` u`shinshi ha`m to`rtinshi jilinda balalarda mug`dariy tusiniklerin rawajlantiriw: Erte mektepke shekemgi jastag`i balalardin` predmetler mug`darin qabil qiliw, este alip qaliw ha`m salistiriwdin` o`zine ta`n o`zgeshelikleri, Balarda mug`dar haqqindag`i tu`siniklerin ken`eytiriw waziypalari G`ko`pG` ha`m G`azG` ortasindag`i o`z-ara mu`na`sibet penen tanistiriw, Balalardi predmetlerdi tu`rli belgiler boyinsha toparlawg`a u`yretiw.
Mektepke shekemgi jastag`i balalarda san, sanaq haqqindagi bilimlerdi qa`liplestiriw, sanawg`a u`yretiw: Sannin' kelip shig`iwi ha`m rawajlaniwi tariyxi, Balalarda natural san qatari haqqindag`i tu`siniklerdi rawajlandiriw o`zgeshelikleri, Sanaq xizmetinin' rawajlaniw basqishlari, Ko`rsetilgen mug`darda tuwri ha`m natuwri sanaw, Sanaw na`tiyjelerinin` predmetlerdin` sipat belgileri ha`m olardin' keqislik jaylasiwina baylanisli emesligi, Balalardi pu`tin predmetti ten` bo`leklerge boliwge eyretiw.
Balalarda predmetlrdin` o`lshemi ha`m olardi o`lshew haqqindag`i tusiniklerin qa`liplestiriw: O`lshew haqqinda tu`sinik, O`lshewdin` tiykarg`i o`zgeshelikleri, Predmetler o`lshemin qabil qiliw, Predmetlerdin` ken`islik jaylasiwinan qatiy na`zer, onnan o`lshewdi ko`riw qa`biletin rawajlantiriw, Balalarda sha`rtli o`lshew ja`rdeminde tu`rli o`lshemlerdi o`lshew haqqinda tu`siniklerin qa`liplestiriw.
Balalarda predmetlrdin` formasi haqqindagi tu`siniklerin qa`liplestiriw: Geometrikaliq figura predmetlerinin` formasin qabil qiliw (etaloni) sipatinda, Balalardin' predmetler formasi ha`m geometrikaliq figularadi qabil qiliwinin` o`zine ta`n o`zgeshelikleri, Forma haqqindag`i tu`siniklerin qabil qiliw ha`m qa`liplestiriwde so`zdin` roli, Geometrikaliq fmiguralardi tu`rli beglileri boyinsha toparlarg`a ajiratiw.
Balalarda kenislik tusiniklerin qa`liplestiriw: Ken`islik ha`m ken`islikte mo`ljel aliw haqqinda tu`sinik, Ken'islikti qabil qiliw ha`m ken`islikte mo`ljel aliwda s o`zdin` roli, Balalardin' do`gerek a`tiraptag`i ken`islikti mo`ljel aliwdin' o`zlestiriliwi, Ko`rip qabil qiliw ha`m o`lshew tiykarinda araliqti aniqlaw.
Balalarda baoshkasinda, balalarda matematikaliq tu`siniklerdi rawajlantiriw boyinsha jumisti rejelestiriw ha`m esapoa aliw: Mektepke shekemgi ta`rbiya mekemelerinde matematika boyinsha jumislardi rejelestiriw ha`m esapqa aliwdin` a`hmiyeti, Matematika boyinsha jumisti rejelestiriw, Kalendarliq jobag`a qoyilatug`in talaplar ha`m esabat.
Alti jasar balalar menen matematikaga ta`n jumislardin` mazmuni ha`m metodikasi: Mektepke shekemgi ta`rbiya ha`m baslawish ta`lim kontseptsiyasi qarasinan alti jasli balalar shan`araqta ha`m balalar baqshasinda mektep ta`limine tayarlawg`a qoyilatug`in zamanago`y talaplar, Arifmetikaliq ma`seleler, Balalardin' arifmetikaliq ma`selelerdi tu`siniwinin` o`zine ta`n o`zgesheligi, Ma`seleler u`stinde islewde metodiukaliq usillar ha`m ketpe-ketlik. G`+G`, G`-G`G`=G` belgileri menen tanistiriw, Saat boyinsha waqitti aniqlaw.
Balalardi matematikaga u`yretiwde balalar baosshasi, mектер ha`m shan`arao menen birge islesiw: O`zbekstan Respublikasi ta`lim tuwrisindag`i Nizam (1997 j) qarainan balalar baqshasinda balalardi matematikag`a tayarlawda zamanago`y mektep (1-klass) qoyatug`in talaplar, Balalar baqshasi ha`m mektep jumisindag`i birge islesiwdi sho`lkemlestiriw, Usi metodikalardag`i birge islesiw.
Balalar baqshasinda balalarda matematikaliq tu`siniklerdi rawajlantiriw jumisina metodikalio basshiliq qiliw: Matematikaliq tu`siniklerdi qa`liplestiriw jumisin sho`lkemlestiriwde balalar mekemesi baslig`i ha`m u`lken ta`rb`iyashinin' roli, Ta`rbiyashilar bilim da`rejesin ha`m sheberligin asiriw formalari, Jumis ta jiriybelerin uliwmalastiriw ha`m oni balalar baqshasinda pedagoglar arasinda jayiw