Hоzirgi o’zbеk аdаbiy tili (qo’shma gap va punktuatsiya)
Ushbu qo'llanma hozirgi o'zbek adabiy tilining sintaktik xususiyatlariga, xususan, qo'shma gaplar va punktuatsiya masalalariga bag'ishlangan. Unda qo'shma gaplarning turlari, ularning tuzilish tamoyillari va tinish belgilarining qo'llanilishi keng yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Qo'shma Gap: Qo'shma gapning ta'rifi, sodda gapdan farqi, komponentlarining aloqasi va tahlili, shuningdek, turlari (bog'langan, ergashgan, bog'lovchisiz qo'shma gaplar) batafsil ko'rib chiqiladi. Qo'shma gap tarkibidagi sodda gaplarning o'zaro munosabatlari, mazmuniy va grammatik aloqalari tahlil etiladi.
- Bog'langan Qo'shma Gaplar: Bog'langan qo'shma gaplarning ta'rifi, biriktiruv, zidlov, ayiruv va inkor bog'lovchili turlari, ularning o'ziga xos xususiyatlari va gap tarkibidagi o'rni misollar bilan tushuntiriladi.
- Ergashgan Qo'shma Gaplar: Ergash gapli qo'shma gapning ta'rifi, bosh va ergash gaplarning farqi, ergash gaplarni bosh gapga biriktiruvchi vositalar, ergash gap turlari (ega, kesim, aniqlovchi, to'ldiruvchi, hol va boshqalar) va ularning sintaktik vazifalari batafsil yoritiladi.
- Bog'lovchisiz Qo'shma Gaplar: Bog'lovchisiz qo'shma gaplarning ta'rifi, bog'langan va ergashgan qo'shma gaplarga sinonim bo'lgan turlari, shuningdek, bog'lovchili qo'shma gapga sinonim bo'lmagan bog'lovchisiz qo'shma gaplar tahlil qilinadi.
- Murakkab Qo'shma Gaplar: Murakkab qo'shma gapning ta'rifi, bog'lanish, ergashish va aralash aloqali turlari, ularning tuzilish tamoyillari va sintaktik xususiyatlari misollar bilan ko'rsatiladi.
- O'zga Gap: Ko'chirma va o'zlashtirma gaplar, ularning farqi, tuzilishi, muallif gapi bilan aloqasi, o'zlashtirma gapga aylantirish usullari va ularning qo'llanilish o'rinlari yoritiladi.
- Punktuatsiya: Punktuatsiya haqida umumiy tushunchalar, uning tarixiy rivojlanishi, tilshunoslikning boshqa sohalari bilan aloqasi, asosiy tamoyillari, tinish belgilarining vazifalari, ularning qo'llanilish o'rinlari va amaliy mashg'ulot namunalari keltiriladi.