Inson huquqlari

Ushbu kitob inson huquqlarining mohiyati, ahamiyati, rivojlanish tarixi, xalqaro va milliy qonunchilikdagi o'rni, kafolatlanish mexanizmlari va O'zbekistonning bu sohadagi faoliyatiga bag'ishlangan. Qo'llanma o'quvchi-talabalar uchun mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

Inson huquqlarining umumiy tushunchalari va mohiyati: Inson huquqlarining umumbashariy muammo ekanligi, fan sifatida o'rganilish usullari, ijtimoiy fanlar tizimidagi o'rni, ahamiyati va tizimi, metodologiyasi, shuningdek, inson huquqlarining tarixiy rivojlanishi, falsafiy asoslari, huquqiy tabiati, buzilishi va oldini olish masalalari ko'rib chiqiladi.
Sharq mutafakkirlari ta'limotlarida inson huquqlari g'oyasi: Sharq mutafakkirlarining inson huquqlari to'g'risidagi ta'limotlarga qo'shgan hissasi, o'rta asrlarda inson huquqlari, Amir Temur tuzuklarida inson huquqlari masalasi, O'zbekistonda huquqiy davlatni shakllantirishda inson huquqlarining o'rni tahlil etiladi.
Inson huquqlarini himoya qilish bo'yicha milliy institutlar va ularning ahamiyati: Inson huquqlarini himoya qilish yuzasidan tashkil etilgan ilk milliy institutlar, ularning zarurligi, sobiq Ittifoq davrida inson huquqlarining poymol qilinishi, Islom Karimov asarlarida inson huquqlari masalasining talqini va O'zbekistonning insonparvar demokratik davlat barpo etish yo'lidagi faoliyati yoritiladi.
O'zbekistonda inson huquqlari bo'yicha milliy institutlarning tashkil topishi va ularning vazifalari: O'zbekistonda inson huquqlarini himoya qilish bo'yicha ilk milliy institutlarning tashkil etilishi, Ombudsmanning faoliyati va vakolati doirasi, amaldagi qonun hujjatlari monitoringi institutining tashkil etilishi va inson huquqlarini himoyalashdagi o'rni, shuningdek, Inson huquqlari bo'yicha Milliy Markazning tashkil etilishi va uning faoliyati ko'rib chiqiladi.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti va uning tuzilishi hamda inson huquqlarini ta'minlashdagi o'rni: Ikkinchi jahon urushidan keyingi davrda inson huquqlari masalasiga e'tibor, BMTning tashkil etilishi, inson huquqlarini himoyalash funksiyasi, tuzilishi, tarmoq organlari va ularning funksiyalari ochib beriladi.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti va O'zbekiston: O'zbekistonning BMTga a'zoligi, BMT xalqaro-huquqiy hujjatlarining O'zbekiston Parlamenti tomonidan ratifikatsiyasi va implementatsiya qilinishi, BMTning xalqlarning tinch-totuv yashashga bo'lgan ezgu irodasining buyuk ramzi sifatida, mamlakatimizning bu xalqaro tashkilot bilan aloqalarining tobora keng tus olib borishi haqida ma'lumotlar berilgan.
Inson huquqlari sohasida xalqaro hamkorlik: Inson huquqlarini himoyalash bo'yicha davlatlarning xalqaro hamkorligi, inson huquqlarini himoya qilishda BMTning roli va ahamiyati, Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti (YXHT)ning inson huquqlarini himoyalash funksiyasi hamda O'zbekiston va YXHT o'rtasidagi munosabatlar yoritilgan.
Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti va uning inson huquqlarini himoya qilishdagi roli: Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining tashkil etilishi, uning inson huquqlarini ta'min etishdagi o'rni va roli, Sharq va G'arb davlatlari o'rtasidagi oʻzaro inson huquqlarini ta'minlash yuzasidan diplomatik aloqalari hamda millatlararo va etnik nizolarning hal etilishida inson huquqlarini himoyalovchi xalqaro institutlarning o'rni haqida ma'lumotlar berilgan.
Inson huquqlari Umumjahon Deklaratsiyasi va uning inson huquqlarini himoya qilishdagi roli: Inson huquqlari Umumjahon Deklaratsiyasining qabul qilinishi, inson huquqlarini himoyalashda tutgan oʻrni, Oʻzbekiston Respublikasi Parlamenti tomonidan ratifikatsiya qilinishi hamda Oʻzbekiston Respublikasi milliy qonunchiligida Inson huquqlari Umumjahon Deklaratsiyasi tamoyillarining implementatsiya qilinishi masalalari ko'rib chiqiladi.
Inson huquqlari to'g'risidagi xalqaro paktlar: Inson huquqlari to'g'risidagi xalqaro paktlar, inson huquqlarining oliy qadriyat sifatida e'tirof etilishi, insonning ajralmas huquqlarining himoyalanishi, mehnat, aholining bandligi va sog'liqni saqlash sohalarida inson himoyasi haqida ma'lumotlar berilgan.
Inson huquqlari to'g'risidagi paktlarning huquqiy mohiyati va mazmuni: Inson huquqlari toʻgʻrisidagi paktlarning huquqiy mohiyati va mazmuni, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar bo'yicha Paktning qatnashchilari va unda e'tirof etilgan huquqlar, fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risidagi Xalqaro Paktning moddalarida insonning yashash huquqining himoyalanishi, Fakultativ Protokollariga oʻlim jazosidan voz kechish toʻgʻrisidagi qo'shimchalarning kiritilishi masalalari yoritilgan.
O'zbekiston Respublikasi fuqarolarining shaxsiy huquq va erkinliklari: Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi eng oliy yuridik kuchga ega boʻlgan asosiy qonun sifatida, shaxsiy huquq va erkinliklari, yashash huquqi, inson huquq va erkinliklarining kafolatlari tahlil etiladi.
Siyosiy huquqlar: Siyosiy huquqlar tushunchasi va uning turlari, Oʻzbekiston Respublikasi fuqarolarining konstitutsiyaviy siyosiy huquq va erkinliklari, fuqarolarning davlat va jamiyat ishlarini boshqarishdagi ishtiroki, davlatlarning davlat hokimiyati tuzilmalarini demokratik tarzda tashkil etishdagi plyuralistik yo'nalishlari, siyosiy huquqlarning davlat tomonidan kafolatlanganligi masalalari yoritilgan.
Oʻzbekiston Respublikasi fuqarolarining siyosiy huquq va erkinliklari: Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida inson siyosiy huquqlarining ifodalanishi, siyosiy huquqlarning davlat tomonidan kafolatlanishi, mitinglar, yig'ilishlar, namoyishlarda ishtirok etish huquqi, saylash va saylanish huquqi, siyosiy partiya va boshqa turdagi jamoat birlashmalariga uyushish huquqi tahlil qilingan.