Fizika pa'ninen laboratoriyaliq jumislar
Ushbu laboratoriya ishlari to'plami O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan va umumiy o'rta ta'lim maktablari, akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari uchun mo'ljallangan fizika fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish bo'yicha metodik qo'llanma hisoblanadi. Qo'llanma fizika fanining asosiy bo'limlari bo'yicha amaliy ko'nikmalarni shakllantirishga qaratilgan laboratoriya ishlarini o'z ichiga oladi.
Asosiy mavzular
- Gorizontal, vertikal va gorizontga mu'yesh ostida otilgan jismning harakatini o'rganish: Jismning gorizontal, vertikal va gorizontga nisbatan burchak ostida harakatlanishini o'rganish, harakat trayektoriyasini aniqlash, gorizontalga nisbatan har xil burchaklarda harakatlanish qonuniyatlarini tadqiq qilish.
- Matematik mayatnik yordamida erkin tushish tezlanishini aniqlash: Matematik mayatnikning tebranish davrini o'lchash va shu asosida erkin tushish tezlanishini hisoblash. Mayatnik uzunligi va tebranish davri orasidagi bog'liqlikni aniqlash.
- Izoprotsesslarni o'rganish: Gaz holatining asosiy qonunlarini (Boyl-Mariott, Gey-Lyussak, Sharl qonunlari) izotermik, izobarik va izoxorik jarayonlar orqali o'rganish.
- Kapillyar naychaning ichki diametrini aniqlash: Kapillyar hodisasini o'rganish va suyuqlikning kapillyar naychadagi ko'tarilish balandligini o'lchash orqali ichki diametrni aniqlash.
- Yung modulini aniqlash: Materialning elastiklik xossalarini, xususan, Yung modulini sim yoki rezinaning cho'zilishini o'rganish orqali aniqlash.
- Kondensatorlarni ketma-ket va parallel ulash: Kondensatorlarning sig'imini o'rganish, ularni ketma-ket va parallel ulashda umumiy sig'imni aniqlash qonuniyatlarini empirik tarzda tekshirish.
- O'tkazgichning solishtirma qarshiligini aniqlash: O'tkazgichning uzunligi, ko'ndalang kesimi va materialiga bog'liq holda qarshiligini o'rganish va shu asosida solishtirma qarshilikni aniqlash.
- Yarimo'tkazgichli diodning bir tomonlama o'tkazuvchanligini o'rganish: Yarimo'tkazgichli diodning tuzilishini va ishlash prinsipini o'rganish, uning volt-amper xarakteristikasini chizish va bir tomonlama o'tkazuvchanligini tasdiqlash.
- Misning elektrokimyoviy ekvivalentini aniqlash: Elektroliz hodisasini o'rganish, Faradey qonunlarini amaliyotda tekshirish va misning elektrokimyoviy ekvivalentini aniqlash.
- Elektr o'lchov asboblari: Ampermetr va voltmetrlar bilan ishlash ko'nikmalarini shakllantirish, o'zgaruvchan va o'zgarmas tok kuchlanishini o'lchash usullarini o'rganish.
- Elektromagnit induksiya hodisasini o'rganish: Elektromagnit induksiya hodisasini kuzatish, Lents qoidasini tekshirish, magnit oqimining o'zgarishi natijasida paydo bo'ladigan induksion tokning yo'nalishini aniqlash.
- Magnit maydonida o'ramni turaqli aylantirish joli menen o'zgermeli tok payda etiw: Magnit maydonida o'ramni aylantirish orqali o'zgarmeli tok hosil qilish, generator prinsipini namoyish qilish.
- A'piwayı radio qabıllag'ıshtı jıynaw ha'm onın' islewin u’yreniw: Oddiy radiopriyomnikni yig'ish va uning ishlash prinsipini o'rganish.
- Shiyshenin' sınıw ko'rsetkishin mikroskop ja'rdeminde anıqlaw: Mikroskopdan foydalanishni o'rganish va shisha plastinkasining sinish koeffitsientini aniqlash.
- Diffraktsiyalıq pa'njere ja'rdeminde jaqtılıqtın' tolqın uzınlıg'ın anıqlaw: Diffraksion panjara yordamida yorug'lik to'lqin uzunligini aniqlash usulini o'rganish.
- Fotoelementli relenin' du'zilisin ha'm islewin u’yreniw: Fotoelektr relesining tuzilishini va ishlash prinsipini o'rganish.
- Fotoeffekt qubılısın u'yreniw: Fotoeffekt hodisasini o'rganish.