Гидравлика ва гидроэнергетик қурилмалар
Ushbu kitob gidroenergetika sohasida laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish uchun metodik qo'llanma bo'lib, unda gidravlika va gidroenergetik qurilmalar fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo'yicha ko'rsatmalar keltirilgan. Qo'llanma "Elektroenergetika" va "Kasb ta'limi (Elektroenergetika)" yo'nalishidagi bakalavrlar uchun mo'ljallangan. Unda Бернулли тенгламасидан тортиб, гидротехник иншоотларнинг параметларини аниқлашгача бўлган мавзулар ёритилган. Kitob Карши муҳандислик иқтисодиёт институти томонидан 2006 йилда нашр этилган.
Asosiy mavzular
- Бернулли тенгламаси моҳиятини намойиш этиш: Лаборатория иши Бернулли тенгламасининг физик моҳиятини тажрибалар орқали намойиш қилишга қаратилган. Оқим йўлида солиштирма энергиянинг ўзгаришини ифодаловчи тенглама таҳлил қилинади ва пьезометрик напор чизиғи ва гидродинамик напор чизиғини қуриш талаб этилади.
- Қувур узунлиги бўйича қаршилик коэффициентини аниқлаш: Лаборатория иши қувурнинг белгиланган кесимлари орасидаги узунлик бўйича йўқолган напорни ўлчаш ва Бернулли тенгламаси бўйича ҳисоблашга қаратилган. Кесимлар орасидаги оқимнинг тўлиқ напори ва напор йўқолиши қиймати аниқланади.
- Гидроэлектростанция напорини аниқлаш: Лаборатория иши сув оқиш трактдаги напор йўқолиши қийматини ҳисоблаш ва ўлчаш орқали гидротурбина блогини напорини аниқлашга қаратилган. Юқори ва пастки бьеф сатҳлари, ҳамда сув олиш иншоотидан турбина блогигача сув ҳаракатида напор йўқолиши қиймати аниқланади.
- Парракли насосларнинг конструкцияларини ўрганиш: Лаборатория иши парракли насосларнинг конструкцияларини, маркаларини ва қайси соҳада қўлланилишини лаборатория шароитида ўрганишга қаратилган. Насоснинг асосий деталларининг вазифалари ва эскизлари ўрганилади.
- Марказдан қочма насос напор характеристикасини қуриш: Насоснинг сув сарфига боғлиқ напор характеристикасини аниқлаш бўйича амалий иш. Бунда насоснинг қуввати ва фойдали иш коэффициенти аниқланади.
- Марказдан қочма насосларнинг кетма-кет ишлашини ўрганиш: Иккита насосни кетма-кет улаб ишлатиш натижасида напор характеристикасини куриш.
- Марказдан қочма насосларнинг параллел ишлашини ўрганиш: Иккита насосни параллел улаб ишлатиш натижасида напор характеристикасини куриш.
- Гидротехник иншоотлар ўлчамлари асосида кичик ГЭС параметрларини аниқлаш: Гидротехник иншоотлардан гидроэнергетик қурилмалар сифатида фойдаланиш мумкинлигини ўрганиш. Иншоотнинг сув ўтказиш қобилияти, ўлчамлари ва напори асосида гидротурбинанинг қуввати ва ишчи ғилдираги диаметрини аниқлаш.