Gidrоenеrgеtik qurilmаlаr fаnidаn o’quv qo’llаnmа
Ushbu oʻquv qoʻllanma gidroenergetika sohasida ta’lim olayotgan bakalavriat talabalari uchun moʻljallangan boʻlib, gidroenergetik qurilmalarning nazariy va amaliy asoslarini oʻrganishda yordam beradi. Qoʻllanmada gidroenergetikaning asoslari, suv resurslaridan foydalanish, qurilmalarning turlari, gidroelektr stansiyalar va nasos stansiyalarining ishlash prinsiplari, hamda ularni loyihalash va ekspluatatsiya qilish masalalari yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Suv Energiyasidan Foydalanishning Gidravlik Asoslari: Bu bobda gidravlikaning rivojlanish tarixi, suyuqliklarning asosiy xossalari, gidrostatik bosim va uning xususiyatlari, gidrostatikaning asosiy tenglamasi, gidrodinamika, suyuqlik oqimi, uzluksizlik tenglamasi, Bernulli tenglamasi, hamda gidravlik nishabliklar kabi mavzular yoritilgan. Asosiy maqsad - suv energiyasidan foydalanishning gidravlik asoslarini tushuntirish.
- Gidroenergetika va Suv Resurslaridan Mukammal Foydalanish: Ushbu bobda suv xo'jaligi tizimlarida suv energiyasidan foydalanishning ahamiyati, suv resurslaridan mukammal foydalanish, gidroenergetik qurilmalarning turlari, gidroelektr stansiyalarining vazifalari va suv energiyasidan foydalanish usullari kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Gidroenergetik majmualarning ahamiyati va ulardan samarali foydalanish yo'llari o'rganiladi.
- Gidroelektrostansiyalar. Ularning Turlari, Asosiy Parametrlari va Jihozlari: Ushbu bob gidroelektrostansiyalarning (GES) turlari, asosiy parametrlari, ishlatilish usullari va asosiy jihozlariga bag'ishlangan. GESning asosiy parametrlari, gidroturbinalarning sinfiy guruhlari va harakteristikalari, gidroagregatlar, transformatorlar va elektr ulash sxemalari batafsil yoritilgan.
- Nasos Stansiyalari. Ularning Turlari, Asosiy Parametrlari va Jihozlari: Nasos stansiyalarining sinfiy guruhlari, asosiy parametrlari, hamda jihozlari haqida ma'lumot beriladi. Nasoslarning turlari (parrakli, o'qiy, markazdan qochma va boshqalar) va ularning tuzilishi, ishlash prinsiplari, asosiy ko'rsatkichlari, hamda ularni tanlash masalalari ko'rib chiqiladi.
- Gidroenergetik Qurilmalar Binolari va Inshootlari: Ushbu bobda gidroelektr stansiyasi binolari, ularning turlari va joylashuviga ko'ra farqlari, shuningdek nasos stansiyalari binolarining tuzilishi va hisoblash usullari yoritilgan. Energetik qurilmalar kanallarining turlari va ularni to'g'ri loyihalash usullari keltirilgan.
- Gidroenergetik Qurilmalarning Bosim Quvurlari: Ushbu bob gidroenergetik qurilmalarning bosim quvurlari turlari va ularning ahamiyatini tushuntiradi. Quvur trassasini va turbinaga suv keltirish sxemalari va turli quvurlarning iqtisodiy qulay diametrini aniqlash usullari yoritilgan.
- Gidroakkumulyatsiya Elektr Stansiyalari va Kichik GESlar: Gidroakkumulyatsiya stansiyalari (GAES)ning vazifasi va turlari, kichik quvvatli GESlarning (kichik GES) turlari, jihozlari va binosining tuzilishi kabi masalalarga bag'ishlangan. Muqobil energiya manbalari, ularning afzalliklari va kamchiliklari ham muhokama qilinadi.