Bozor iqtisodiyoti va biznes asoslari

Ushbu qo'llanma bozor iqtisodiyoti, tadbirkorlik tamoyillari va aholini ijtimoiy himoya qilish masalalarini batafsil yoritadi. O'zbekiston va rivojlangan mamlakatlar misolida ko'rib chiqilgan. Bozor iqtisodiyoti murakkab munosabatlar kompleksi ekanligi, unumli faoliyat yuritish va farovon hayot kechirish yo'llari ko'rsatilgan. O'zbekistonning bozor iqtisodiyotiga o'tish faoliyatiga alohida e'tibor qaratilgan.

Asosiy mavzular

• Bozor iqtisodiyoti shakllanishining tarixi: Bozorning kelib chiqishi, rivojlanishi va asosiy bosqichlari. Sharq mamlakatlaridagi bozorlarning o'ziga xosligi. Amir Temur davlatining iqtisodiy siyosati va soliq tizimi. O'zbekiston hududidagi bozorlarning rivojlanish bosqichlari.
• Bozor tushunchasi va turlari: Bozorning mohiyati, vazifalari va ahamiyati. Erkin va monopollashgan bozorlar, ularning xususiyatlari. Bozor turlari: iste'mol tovarlari bozori, ishlab chiqarish vositalari bozori, mehnat bozori, moliya bozori, intellektual tovarlar bozori va qurol-aslaha bozori.
• Ehtiyojlar va uning qondirilishi: Ehtiyoj tushunchasi va ularning tasnifi. Iqtisodiy resurslar va ularning cheklanganligi. Ehtiyojlarni qondirishning optimal darajasi. Ehtiyojlarning yuksalishi va iqtisodiyotga ta'siri.
• Iqtisodiy faoliyat va ishlab chiqarish: Iqtisodiy faoliyat turlari: moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish. Ishlab chiqarish omillari: mehnat, kapital, tabiat resurslari va tadbirkorlik qobiliyati. Mehnat unumdorligi va uning o'lchov birliklari. Ishlab chiqarish samaradorligi.
• Iqtisodiy mexanizm va tizimlar: Iqtisodiy mexanizmning mohiyati va elementlari. Iqtisodiy stimullar va ularning turlari. Iqtisodiy tanlov qoidasi. Iqtisodiy tizimlar: an'anaviy, bozor, rejalashtirilgan va aralash iqtisodiyot.
• Bozor iqtisodiyoti va unga o'tish yo'llari: Bozor iqtisodiyotining asosiy belgilari va turlari. Iqtisodiyotni liberallashtirish va o'tish davrining o'ziga xos xususiyatlari. O'zbekistonning bozor iqtisodiyotiga o'tish yo'llari va istiqbollari.
• Iqtisodiy raqobat tushunchasi: Iqtisodiy raqobatning mazmuni va vazifalari. Raqobat va baho, uning turlari. Raqobat bozorni tartibga soluvchi kuch ekanligi. Xalqaro raqobat kurashi.
• Monopoliya va bozor modellari: Monopoliya tushunchasi, sabablari va oqibatlari. Bozorning asosiy modellari: sof raqobat, monopolistik raqobat, oligopoliya va sof monopoliya. Aksmonopoliya siyosati va uning yo'nalishlari.
• Mulk shakllari: Mulk tushunchasi va shakllari. Mulk shakllarining bozorga ta'siri. Davlat mulki, xususiy mulk, jamoa mulki, ularning afzalliklari va kamchiliklari.
• Davlat mulkini xususiylashtirish: Xususiylashtirishning mohiyati va ahamiyati. Xususiylashtirishning asosiy usullari va bosqichlari. O'zbekistonda davlat mulkini xususiylashtirish jarayoni.
• Pul: Pulning kelib chiqishi, mohiyati va vazifalari. Pulning qadriyati, nominali va inflyatsiya. Pul islohotlari va ularning iqtisodiy oqibatlari.
• Moliya va bank tizimi: Moliyaning mohiyati va vazifalari. Moliya tizimi va uning tarkibiy qismlari. Bank tizimi, uning roli va tuzilishi. Pul-kredit siyosati.
• Kredit va banklar faoliyati: Kreditning mohiyati, shakllari va vazifalari. Kredit bozorining tuzilishi. Banklar va ularning faoliyati. Bank tizimining roli iqtisodiyotda.
• Biznes va tadbirkorlik: Biznesning mohiyati, maqsadlari va vazifalari. Tadbirkorlik, uning shakllari va usullari. Biznes-rejalashtirish. Biznesda xatarlarni baholash va ularni kamaytirish usullari.
• Biznes asoslari: Firma tushunchasi va turlari. Firmalarning tashkiliy-huquqiy shakllari. Ishlab chiqarish xarajatlari va tannarx. Daromad va foyda. Rentabellik.
• Biznes samaradorligi muammolari: Biznes samaradorligining mohiyati va ko'rsatkichlari. Foyda va rentabellik. Investitsiyalar va ularning samaradorligi. Biznesda xatarlar va ularni kamaytirish yo'llari.
• Makroiqtisodiy barqarorlikni ta'minlashda biznesning o'rni: Makroiqtisodiy barqarorlik va uning ko'rsatkichlari. Biznesning makroiqtisodiy barqarorlikni ta'minlashdagi roli. Mahalliy resurslardan samarali foydalanish.
• Kichik va o'rta biznes istiqboli: Kichik va o'rta biznesning mohiyati, roli va ahamiyati. Kichik biznesni rivojlantirishning asosiy yo'nalishlari. Kichik biznesni davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash.